सत्येन देसाई (भाग 1)

कथा मालिका
************
सत्येन देसाई (भाग १)
----------------
सत्येन देसाई आमच्या कंपनीत गेली पंधरा ते वीस वर्ष होता. असं म्हणतात की कंपनीच्या सुरुवातीच्या काळात सत्येन एक दोन वर्ष तरी सगळी कामं एकटाच सांभाळत असे. (अर्थातच हे आमचा एम. डी. सांगतो. ) त्यामुळे स्वीपर पासून अगदी एम. डी पर्यंत सर्वांचच रुटीन त्याला माहीत होतं. तसच तो कोणतंही काम करायला तयार असे. म्हणून त्याला ऑफिसमध्ये फार भाव होता. जर एखादं काम तुम्हाला जमत नसेल , म्हणजे तुमच्याबरोबर मिटिंग ऍटेंड करणं, बजेट तयार करण , बोर्ड ऑफ डायरेक्टर्सची मिटिंग कंडक्ट करणं इथ पासून ते डांबरट कस्टमर कडून वसूली करणं, चहा नाश्ता आणण्या पर्यंत वगैरे सर्व कामं तो करीत असे. तुम्ही त्याच्यावर सोडा आणि निर्धास्त राहा. सत्येन साधारण चाळीस बेचाळीस वर्षाचा असावा. मुळातच सहा फुटाच्या आसपास उंची , गोरटेला, किंचित टक्कल पडायला सुरुवात झालेले उंच कपाळ असलेला सत्येन चांगलाच ताकतवान होता. साधारणपणे उंच माणसं बारिक असतात आणि चालताना थोडे तरी झुकतात. पण सत्येन मात्र ताठ चालायचा. शरीर कमावलेलं असावं . केस कुरळे , डोळे मात्र लहान आणि लांबट , त्यामुळे तो वस्ताद वाटायचा. तो खुर्चीवर बसला की त्याच्या उंचीमुळे त्याचे पाय टेबलाच्या दोन्ही बाजूनी बाहेर यायचे. त्याची दाढी मात्र कायम वाढलेली असायची . कधी तो ती कोरून यायचा , तर कधी तो तशीच वाढलेली ठेवायचा. पण स्वच्छ दाढी केलेला मी तरी त्याला कधी पाह्यला नाही.

सत्येन कडे विशिष्ट असं काम नव्हतं. जिथे कमी तिथे सत्येन. तो यायचा पण ऑफिस टाईमच्या आधी एक तास आणि जायचा तुम्ही सांगाल तेव्हा. त्यामुळे त्याच्या वागण्यात एक प्रकारची बेदरकारी होती. तो नवीन आलेल्या माणसांकडे तुच्छतेने पाहातो असं अर्थातच मला वाटायचं. प्रीतमलाही तसच वाटायचं. प्रीतम शहा आमचा मॅनेजर. त्यालाही अशीच दहा एक वर्ष झाली होती. त्यामुळे त्याचा अनेक कामात हातखंडा होता. कामाच्य डेड लाईन्स तर तो अचुक पाळित असे. त्याही हसतमुखाने. मी त्याच्याकडून बरच काही शिकलो. मी एम. बी. ए. झालो आणि दोन वर्षांपूर्वी असि. मॅनेजर म्हणून लागलो . माझी केबीन प्रीतम च्या जवळच होती. मी ऑफिस जॉईन केलं आणि पहिल्याच दिवशी सकाळी सकाळी एक माणूस दारावर न वाजवता आत शिरला. मला खरंतर त्याचा रागच आला . पण मी काही बोललो नाही. मग त्यानी स्वत:ची ओळख करून दिली. "मी सत्येन, सत्येन देसाई. " आणि त्याने आपला उजवा हात पुढे केला. मी त्याला बसायला न सांगता आणि न उठता , हात पुढे केला व तुटकपणे मिळवला. माझ्या तुटकपणाची पर्वा न करता तो आगाऊपणाने माझ्या समोरच्या खुर्चीत बसला आणि म्हणाला, " गायकवाड साहेब मी आपल्या सेवेला तत्पर आहे. आपण कोणतंही काम दिलत तरी मी ते करीन. " वास्तवीक तो मनापासून बोलत होता. पण मला त्याचा एकुण अप्रोच आवडला नव्हता. मी जास्त प्रतिक्रिया न देता कामाचे पेपर्स पुढे ओढले. तेवढ्यात फोन वाजला. फोन आय. टी चा होता ( आय. टी. मिरचंदानी आमचा एम. डी. ) "अरे विनायक आला का तू ? . हे बघ तो सत्येन आहे ना त्याचा उपयोग करून घे. " मी येस सर म्हंटलं. मग तो म्हणाला. " हे बघ , ह्या शनिवारी बोर्ड मिटिंग आहे. तू आणि प्रीतम तयारी करा. सत्येन बघेल सगळं. " मी पुन्हा येस सर म्हंटलं. आणि फोन ठेवला. सत्येन उठला आणि जाताजाता म्हणाला, " आय. टी . चा फोन ना ? बोर्ड मिटिंग असेल. काही घावरू नका. मी करीन सगळं. " आणि तो गेला. मला इतका भयंकर राग आला की या माणसाचा आगाऊपणा एम. डी. ला कसा चालतो , असं मला वाटलं.

मग मी प्रीतम ला भेटलो. तो म्हणाला, " तू कशाला अपसेट होतोस? तो ही जवावदारी घेत असेल तर त्याला घेऊ दे. तू दुसरी कामं बघ ना. पण मला ते पटलं नाही. काहीतरी करून दाखवण्याची संधी आली होती आणि ती हा माणूस घेउ पाहत होता. मग प्री तम म्हणाला आपण लंच मध्ये बोलू. आणि ते तेवढ्यावरच राहिलं. लंचमध्ये त्याने मला खूप समजावले. त्याच्या म्हणण्या प्रमाणे मि आपला फायदा करून घ्यावा. तो म्हणाला, " तू त्याला महत्त्व दिलस म्हणून तो काय तुझ्यापेक्षा जास्त पैसे मिळवणार आहे का? त्याला तुझ्या वरची पोस्ट मिळणार आहे का? शेवटी असिस्टंट तो आसिस्टंटच. आय. टी ला मी ओळखतो. आजपर्यंत त्याला मॅनेजर का नाही झाला हा? असतात काही लोक आगाऊ. आणि हो तुह्या जवळ सुपीरियर क्वालिफिकेशन आहे हे लक्षात ठेव. आय. टी तुला जो मान देईल तो त्याला देईल का ? तो दिवस संपला मी थोड्याशा विचलित मनस्थीतितच घरी आलो. घरात शिरल्या शिरल्या सुप्रिया , माझी बायको म्हणाली, " हे काय? आज काही बिनसलय वाटत ? " मी छे छे म्हणून तिला झटकली. तिला माझ्या चेहेऱ्यावरचे तटस्थ भाव दिसले असावेत. बायकांना परमेश्वराने नवऱ्याचा चेहरा वाचण्याची कला उपजतच दिलेली असते कि काय कोण जाणे .

(क्रमश:)