१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***
लेखिका --- मीनाक्षी वैद्य.
१ ...."रुपमची केस "
गेली दोन तीन दिवस आनंदी अस्वस्थ होती.आजपर्यंतच्या आयुष्यात इतका धक्कादायक आणि विचित्र प्रसंग तिच्यावर आलेला नव्हता. आनंददीला वाईट आणि भयंकर प्रसंगाची तशी सवय होती. कारण ती एक कार्यक्षम सोशल वर्कर होती.पण,हा प्रसंग खुपच अनपेक्षित होता.आनंदी पार कोसळल्या सारखी झाली होती.नाईलाजानी तिला डॉक्टर कुलकर्णींची तीन सिटींग घेऊन कौन्सीलिंग करून घ्यावं लागलं.तेव्हा कुठे तिला आज जरा बरं वाटत होतं.तिच्या मनावरचं दडपण,काहीतरी हरवल्याची खंत हळूहळू कमी होत होती.पंकज तिचा नवरा तिच्या भावनांना हळुवारपणे वाटून घेत होता.तिला समजून घेत होता.’आनंदी सावरायला वेळ लागेल’ डॉक्टर कुलकर्णीच म्हणाले होते. लक्षात घेऊन पंकज तिच्याशी वागायचा.
आनंदी आताही त्याच गोष्टीचा विचार करीत बसली होती.गेले दोन-तीन दिवस ती ऑफीसलापण गेली नव्हती.तिच्या असीस्टंटचा कल्पनांचा फोन आला होता.तीही आनंदी सारखीच अस्वस्थ होती.पण ही केस आनंदी कडे असल्यामुळे आनंदीला जरा जास्त धक्का बसला होता.
आनंदीला तो दिवस आठवला.ज्या दिवशी रूपम तिच्या ऑफीसमध्ये पहिल्यांदा आली होती.आनंदी तिच्या कामात मग्न होती.तेवढ्यात,
"आत येऊ का?"असं तिच्या कानावर पडलं.काम करता करताच आनंदीनं आवाजाच्या दिशेनं बघीतलं आणि ती दचकली.समोर असलेल्या व्यक्तिला जीवंत म्हणावे की हॉरर सिनेमातला हाडांचा सापळा म्हणावा!भीतीनं आनंदी काहीक्षण बोलूच शकली नाही.
"मॅडम मी रूपम बारटक्के.मला तुमची मदत हवी आहे.आजकाल मला पहिल्यांदा बघणारे सगळेच असे घाबरतात."
"तसं नाही ..बसा ना!"आनंदीनं रूपमला समोरच्या खुर्चीत बसण्यास सांगीतलं "बोला...मी काय मदत करू शकते तुम्हाला? तुमची काय अपेक्षा आहे?"
"मॅडम मला नव-यापासून घटस्पोट हवा आहे."
"घटस्पोट...! अहो त्यासाठी तुम्हाला एखादा वकील गाठावा लागेल. आमची संस्था अशी कामं करत नाही."
"मला माहिती आहे.पण तुम्ही आधी माझी कहाणी ऐकावी असं मला वाटतं."
"का?वेगळं काही कारण आहे?"
"हो.मॅडम मला माझा नवरा छळतो. आज माझी ही अवस्था तर
यांच्यामुळेच आहे."
"किती वर्ष झालीत लग्नाला?"
"दोन फक्त."
"तुमच्या घरचे काय म्हणतात?म्हणजे माहेरचे?"
"माझ्या माहेरच्या माणसांसमोर तो आदर्श नवरा आहे.माझ्या सास-यांसमोर सुद्धा.माझी सासू नव-याच्या बाजूंनी आहे.घोळ सगळा इथेच आहे."
"तुम्ही कधी तुमच्या सास-यांशी याबद्दल बोललात?"
"नाही.कारण,सासरे खूप साधे भोळे आहेत.या मायलेकाचे छक्केपंजे पचनी न पडण्याइतके साधे आहेत.ते वारकरी आहेत.सदैव पांडूरंगाच्या चिंतनात असतात.इतक्या साध्या सज्जन माणसाला हे सगळं सांगून त्रास द्यावा असं मला वाटतं नाही."
"नेमका काय त्रास देतो तो तुम्हाला? मारतो..शिव्या देतो काय करतो?"
"शारीरिक आणि मानसिक छळ दोन्ही करतो."
"हुंड्या साठी?"
"नाही.माझी नोकरी मिळविण्यासाठी."
"तुमची नोकरी मिळविण्यासाठी? ते कसं शक्य आहे?"
"माझ्या मृत्यूनंतर शक्य होईल नं.
"तुमच्या मृत्यूनंतर..."आनंदी च्या अंगावर भीतीनं शहारा आला.
"हो.माझ्या मृत्यूनंतर त्याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी लागेल.म्हणून तो मी मरण्याची वाट बघतोय."
"त्यासाठी तो काय करतोय?"
"मारहाण करून झाली.पैसे ओरबाडतोच.मूड नसला तर बेदम मारतो.आता माझ्या गादीवर हळद कुंकू लावलेली लिंब ठेवतो"
"म्हणजे जादूटोणा करतो?" आनंदी न विचारलं.
"हो.म्हणून मला घटस्पोट हवाय"
"त्याला माहिती आहे तुम्ही इथे आलात ते?"
"नाही.कारण दोन आठवड्यापूर्वी मी ते घर सोडलं.दिल्लीतच मी एक फ्लॅट भाड्यानी घेतलाय.मी,माझी आई व माझा मोठा भाऊ इथे राहतो.वडिल व लहान भाऊ गावी राहतात.दोन दिवसांपूर्वी मी तुमच्याकडे येण्याचा निर्णय घेतला."
"तुमचा नवरा कुठे राहतो?"
"दिल्लीतच जुन्या घरात"
"घर कसं चालतं?तो नोकरी करतो का?"
"मी त्याच्यासाठी एक नोकरी शोधली होती स्टोअरकिपरची.महिना अडीच हजार पगार होता. पण साहेबांना एवढ्या कमी पगारावर नोकरी करणं अपमानास्पद वाटत होतं.म्हणून तो गेलाच नाही नोकरीवर."
"छान...मग आता काय करतो?"
"माझी नोकरी आहे नं .!ऐश करायला माझा पैसा आहे. रोज २००,३००₹ उडवायचे. मग मला छळायचं.मला छळणं ही सुद्धा त्याची करमणूकच असते.त्याची हिच दिनचर्या आहे.."
"आता काय करतो?"
"दर आठवड्याला येतो पठाणासारखा पैसे घ्यायला."
"रुपम तू सूशिक्षीत आहेस.तुला खरच जादूटोणा याची भीती वाटते?
अगं तो तुला घाबरवण्यासाठी लिंब ठेवत असेल."
"मॅडम तो खरच जादूटोणा करतो किंवा नाही याचा शोध मला घ्यायचा नाही.पतीपत्नीमधील नाजूक नात्याची हा फसवणूक करतोय.त्यासाठी अघोरी उपाय करतो. मी एक संवेदनशील मुलगी आहे.मला हे सगळं सहन होत नाही.माझं मानसिक धैर्य आता कमी होतंय.मला या सगळ्यातून सुटका हवी आहे.म्हणून मला घटस्पोट हवाय.जोपर्यंत मला घटस्पोट मिळणार नाही तोपर्यंत मी माझ्या इच्छाशक्तीवर जीवंत राहीन पण याला माझ्या ऑफीसमध्ये नोकरी मिळू देणार नाही.या मायलेकांच बोलणं मी ऐकलंय."
"रूपम तुला काही होणार नाही.तू घाबरू नकोस.मी तुझ्यासाठी चांगला वकील शोधते. तुझ्या नव-याला नोटीस पाठवते.तो आला तर त्याला समजावते.तो घटस्पोट द्यायला राजी झाला तर ठीक नाहीतर वकील सांगतील तसं करू.तू एक महिन्यानी ते."
"हो मॅडम.मला तुमच्याशी बोलल्यानी खूप धीर आला.मी निघते."
रुपम गेली आणि आनंदी सुन्न झाली.असही होऊ शकतं....
आनंदीनं हातातील काम पूर्ण करण्याआधीच अँड.शेडेंना फोन लावला.
"हॅलो..."
"हॅलो, नमस्कार आनंदी सरनोबत बोलते आहे."
"नमस्कार.. आज काय काम काढलं ?"
"शेंडे साहेब तुम्हाला आज अर्ध्या तासानी म्हणजे पाच वाजता वेळ आहे का?"
"अं...एक मिनीट. सांगतो..,हो आहे."
"मला एका केससंदर्भात तुम्हाला भेटायचं होतं.आलं तर चालेल का?"
"हो यांनं."
"ठीक आहे.मी पाच वाजेपर्यंत तुमच्या ऑफीसला पोचते." आनंदीनं फोन ठेवला.असीस्टंट कल्पनाला कुठे चालली आहे हे सांगून ती बाहेर पडली.रूपमची केस ॲड.शेंड्यांसमोर कशी मांडायची यांचा विचार करतच तिनं गाडी सुरू केली.
***. ***. ***०
त्या दिवशी ऑफीसमध्ये अचानक रूपमचे सासरे आले तेव्हा आनंदी आणि कल्पना दोघी रूपमच्या केसबद्दलच चर्चा करीत होत्या.
मराठमोळ्या वेषातील म्हातारा बघून आनंदीनं विचारलं,"कोण आपण? कोण पाहिजे तुम्हाला?"
"नमस्कार,मला आनंदी मॅडमना भेटायचं आहे.मी रूपमचा सासरा"
आनंदी आणि कल्पनांनी एकमेकींकडे चमकून बघीतले.रुपमचे सासरे इथं येतील असं दोघींनाही वाटलं नव्हतं.
"बसा न काका.पाणी देऊ?"
रुपमचे सासरे खुर्चीवर बसले.शब्दांची कशीतरी जुळवाजुळव करत ते म्हणाले,"मॅडम माझ्या सुनेची काही चूक नाही.आमचंच नाणं खोटं निघालं काय करणार? आमचा मुलगा एवढ्या खालच्या पातळीवर उतरेल असं वाटलच नव्हतं मला.त्याची आईसुद्धा त्यांच्या साथीला आहे.हे माझं किती दुर्देव! माझी सून एवढी गुणाची आहे.माऊली तिला किती सोसायला लावणार आहे माहिती नाही."सासरे रडू लागले.आनंदीन त्यांना अडवलं नाही.रडू दिलं. थोड्या वेळानी आनंदी म्हणाली,"काका शांत व्हा.धीर सोडू नका.सगळं ठीक होईल."
"रुपमला घटस्पोट मिळाला नं मॅडम तरच सगळं ठीक होईल.इतका त्रास होऊन माझी सून मला त्रास होऊ नाही म्हणून काही बोलली नाही.या मायलेकाचं बोलणं माझ्या कानावर पडलं आणि मला धक्का बसला.मॅडम मी हात जोडतो तुमच्यापुढे पण माझ्या पोरीला न्याय मिळवून द्या. तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"काका मी प्रयत्न करते.तुम्ही निर्धास्त रहा."
"येतो मॅडम" रूपमचे सासरे गेले त्या दिशेनी आनंदी आणि कल्पना सुन्न होऊन बघतच राहिल्या.ब-याच वेळानी आनंदी भानावर आली."कल्पना रुपमच्या सास-यांप्रमाणे तिचे बॉसही तिच्याबाजूनी आहेत."
"रूपमचे बॉस?"
"हो परवा मला भेटायला आले होते.रूपमच्या कामाची तारीफ करीत होते.इतक्या गुणी मुलीच्या नशीबी असे हाल यावेत याचं त्यांना वाईट वाटत होतं.ते हेही म्हणाले मॅडम पैसा किती लागेल याची चिंता करू नका.आमची कंपनी देईल.आता सहा महिने ती भयंकर आजारी होती तेव्हा आमच्या कंपनीतील प्रत्येकांनी दवाखान्यात थांबण्यासाठी दिवस वाटून घेतला होता.खर्चही वाटून घेतला.तिचं कामही केलं.ती इतकी सगळ्यांची आवडती आहे.आत्ता मी तुमच्याकडे आलोय ते आमच्या स्टाफ मुळे.मी आलो तर काम होऊ शकेल असं त्यांना वाटतं.मॅडम कसंही करा पण तिला घटस्फोट मिळवून द्या."
"मॅडम खरच ही रूपम किती भाग्यवान.आजकाल कुणी कुणासाठी एवढं करत नाही.मॅडम त्यांचा आपल्यावरचा विश्र्वास सार्थ करायला हवा."
"कल्पना बाहेरच्यांना जे कळतं ते तिच्या नव-याला आणि सासूला कळू नये हे किती तिचं दुर्देव!"
"मॅडम कळत कसं नसेल?पैशाच्या मागे आहेत दोघं.निव्वळ लालची माणसं.अशी माणसं फार घातक असतात मॅडम.आपण लवकर तिला घटस्फोट मिळवून दिला पाहिजे."
"नक्कीच कल्पना.ही नोटीस आजच सुजीतला पाठवली.एका नोटीसीवर तो येईल असं वाटतं नाही."
"ॲड.शेंडे काय म्हणाले?"
"तेही खूप विचारात आहेत.त्यांच्या दृष्टीनं ही केस वेगळी आहे तसंच आव्हानात्मक आहे.म्हणून सध्या तरी ते दुसरी कुठलीच केस घेणार नाही.ॲड.शेंडे आपल्या बाजूंनी असल्यामुळे आपल्याला तशी काळजी नाही.ते बारकाईनी केस स्टडी करताहेत.कळेल लवकरच. तुकारामला ही नोटीस पोस्ट करायला सांग
आणि डायरीत याबद्दल लिहायला विसरू नकोस."
"हो.तुकाराम....."तुकारामला हाक मारत कल्पना बाहेर गेली.
पाहता पाहता रुपमच्या केसवर काम करायला लागून दोन महिने उलटले होते.सुजीतला जवळपास एक महिन्याच्या अंतरानी दोनदा नोटीस पाठवली होती.त्या नोटीसला त्याने उत्तर दिले नाही की स्वत: आलाही नाही. आज आनंदीनं त्याला तिसरी नोटीस पाठवली होती.त्यात मुद्दाम नमुद केलं होतं."जर नोटीस मध्ये दिलेल्या तारखेला तो कार्यालयात हजर झाला नाही तर पोलीसांची मदत घ्यावी लागेल."
"मॅडम या नोटीस नंतरही जर तो हरामखोर आला नाही तर त्याला पकडायला कधी जायचं ते सांगा.दोन तगडे कॉन्स्टेबल देतो तुमच्याबरोबर.ते भल्याभल्यांना जमीनीवर आणतात."इन्स्पेक्टर वागळे चिडून आनंदीला म्हणाले.
"बघू अजून १५दिवस वाट.नाही आला तर त्याला उचलून आणावी लागेल."
सुजीतनी अशी वेळ आनंदी आणि इन्स्पेक्टर वागळेंवर आणली नाही.नोटीस पाठवलेल्या पासून चार-पाच दिवसांत तो आनंदीच्या ऑफीसमध्ये हजर झाला.तो आला तेव्हा आनंदी चे नुकतेच.ॲड.शेंडेंबरोबर रुपमच्या केसबद्दलच बोलणे चालले होते.
"आत येऊ का?"
"या.कोण आपण?"
"मी सुरजीत बारटक्के.रूपमचा नवरा." हे ऐकताच आनंदी आणि कल्पना दोघी सावध झाल्या.रूपमला मारणारा,तिच्यावर जादूटोणा करणारा भयंकर माणूस तो हाच? आनंदीच्या मनात संशय निर्माण झाला.कारण सुजीत अतिशय सभ्य दिसत होता.वडलांसारखं वारकरी रूप आणि मन मात्र शैतानाचं घेतलं होतं.
"कशासाठी बोलावलंय मॅडम मला.?"
"सुजीत तुमच्या विरूद्ध आमच्या संस्थेत फिर्याद नोंदवली गेलेली आहे.हे आम्ही त्या नोटीसध्ये लिहीलं होतं.केसवर कारवाई करत असतांना आमचं पहिलं पाऊल असतं ते म्हणजे ज्याच्याविरूद्ध फिर्याद आहे त्याला भेटीला बोलावणं म्हणून तुम्हाला येथे येण्यासंबंधी नोटीस पाठवली होती."
"पण माझा गुन्हा काय?" सुजीतनी विचारलं.
"तुम्ही रूपमला म्हणजे तुमच्या बायकोला शारीरिक व मानसिक त्रास देता,जादूटोणासुद्धा करता."
"मँडम मी असं कशाला करीन?मी तिच्यावर खूप प्रेम करतो म्हणून तर तिच्यापेक्षा सुंदर मुली सांगून येत असूनसुद्धा मी अतिशय कुरूप अश्या रुपमशी लग्न केलं."
"तुमचं तिच्यावर प्रेम होतं म्हणून नव्हे तर तिच्या नोकरीवर लक्ष होतं म्हणून." त्याच्या दांभिक चेह-याचा आनंदीला भयंकर राग आला.तिच्या रागाकडे सुजीतनी मुळीच लक्ष दिलं नाही.
"मँडम तुम्हाला कुणीतरी चुकीची माहिती दिली आहे.मी रूपमला तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपतो."
"अस्स!म्हणून तिच्या तळहातावर भाजल्याचे डाग आहेत."
"ते डाग म्हणजे स्वयंपाक करतांनाझालेला अपघात होता."
"होका!मग पाठीवरचे सिगरेटचे चटके? ते काय सिगरेट पिण्याची रूपम सवय करत असताना पडले का? सांगा?"आनंदीचा आवाज टिपेला पोचला होता.तिचा चढलेला आवाज ऐकून बाजूच्या केबीनमध्ये असलेले इन्स्पेक्टर वागळे काम सोडून आनंदीच्या केबीनमध्ये आले.
"मँडम काय झालं? कोण रे तू?"त्यांनी सुजीतची काँलर पकडून जरबेच्या सुरात विचारलं.सुजीत मनातून घाबरला."वागळे साहेब हा आपला हिरो सुजीत बारटक्के."आनंदीनं सांगीतलं.
"अस्स का! काय राव आम्ही तुम्हाला दोन नोटिसी पाठवल्या. त्या मिळाल्या नाहीत की तुम्हाला त्यातील मराठी भाषा कळली नाही?"
"तसं काही नाही पण आता आलोय नं."चाचरतच सुजीत बोलला. "आलायस तर नीट बोल.मँडमचा आवाज का चढला होता? इथे हिरोगिरी दाखवायची नाही.कळलं?"
"सुजीत तू सहजपणे रूपमला घटस्पोट द्यावा हे चागलं."
"मँडम मी तिच्याशिवाय राहू शकत नाही."
"माहिती आहे.रूपम नाही म्हणजे पैशाची चैन नाही.फुकट सगळं घ्यायची सवय असलेल्या तुझ्यासारख्या फुकट्या नामर्द माणसाचे रूपमशिवाय कसं होईल?
तरीही तू ब-याबोलानी घटस्पोट द्यायचा आहे.तिला शारीरिक आणि मानसिक त्रास देतोस या कारणानी तुला शिक्षा होऊ शकते.या कारणामुळे रूपमला घटस्पोटही मिळेल.तेव्हा ठरव शिक्षा भोगायची की घटस्पोट द्यायचा.तुमच्या लग्नाला अजून सात वर्ष झालेली नाहीत.सात वर्षाच्या आत अशी शारीरिक आणि मानसिक छळवणूक झाली तर नव-याला शिक्षा होते.कायदा या प्रसंगात स्रीच्या बाजूनी असतो.विचार कर.घटस्पोटाला तयार नसशील तर जा सहा-सात वर्ष तुरूंगात"
सुजीत गोंधळला.त्याला कायद्याची फारशी माहिती नव्हती आणि तो इतका बेरड नव्हता.फक्त पैशासाठी तो रूपमला छळायचा.रूपम एवढं पाऊल उचलेल याची त्याला कल्पनाच आली नव्हती.त्याच्या मनःस्थितीचा आनंदीनं पुरेपूर फायदा उचलला.शेवटी सुजित घटस्पोट द्यायला तयार झाला.त्यानं तसं लेखी लिहूनही दिलं.
"रूपमकडून आता घटस्पोटाची रीतसर नोटीस येईल ती स्विकारा.कोर्टाच्या नोटीसीचा अपमान करू नका.दिलेल्या तारखेला कोर्टात हजर रह.आणि आढेवेढे न घेता रूपमला घटस्पोट द्या."
"हो मँडम.".....सुजीतचा चेहरा उतरला होता.आनंदी मात्र मनातून आनंदली होती.अशक्य वाटलेलं काम सहज शक्य झालं होतं.येतांना त्याचा असणारा बदमाश चेहरा आता पार उतरला होता.आनंदी आणि इनस्पेक्टर वागळे खुश झाले होते.आता लवकर केस शेवटाला गेली पाहिजे असंच दोघांना वाटलं.
ॲड.शेंडेंनी केस व्यवस्थित तयार केली होती.रूपमच्या बाजूंनी तिचे आई वडील,सासरे,तिचे साहेब आणि ऑफिसचे सगळे सहकारी होते.सगळ्यांनी न घाबरता साक्ष दिली.शेवटी ॲड.शेंडेंचं निवेदन असं काही जमून आलं की न्यायाधिशांच्या चेहे-यावर सगळं दिसत होतं.
शेवटी तो क्षण उगवला ज्याची सगळेजण वाट बघत होते.न्यायाधिशांनी शांतपणे निर्णय वाचून दाखवला."सगळ्या साक्षी पुराव्यांचा आधार घेऊन मी हा निकाल देतोय.सौ.रूपम सुजीत बारटक्के हिला हिचा पती सुजीत कमलेश्वर बारटक्के शारीरिक व मानसिक त्रासाबरोबर जादूटोणा करून छळत होता.
याचा रूपमच्या शरीराबरोबर मनावरही परीणाम झाला आहे हे मनोविकारतज्ज्ञ डॉ.विजय घाटपांडे यांच्या रिपोर्टवरून लक्षात येतं.सुजीत बारटक्के पती-पत्नी मधील नाजूक नात्याला धोका पोचवू पहात होता हे योग्य नाही.मी रूपम सुजीत बारटक्के हिला सुजीत कमलेश्वर बारटक्के यांच्यापासून घटस्फोट मिळाला आहे हे जाहीर करतो.लग्नात मिळालेले स्त्रीधन रूपमला परत देण्यात यावे तसंच तिच्या मालकीचं घर आजपासून सात दिवसांच्या आत सुजीत बारटक्के नी रिकामं करावं.कोर्टानी दिलेल्या आदेशाची हयगय केलेली खपवून घेतली जाणार नाही."हे बोलून न्यायाधिशांनी पेनची नीफ तोडली.
सगळीजणं या निकालांनी आनंदात होती.रूपम गहिवरली होती.तिला बोलणं सुचत नव्हतं.दोन तीन दिवस सगळीकडे याची चर्चा होती.
रूपमच्या केसांचा निकाल लागून पंधरा दिवस झाले असतील.आनंदीला आता आव्हानात्मक केसेस घ्यायला आवडू लागलं.एक दिवस ती अशीच गुंतागुंतीच्या केसचा अभ्यास करत बसली होती तेव्हा रूपमची आई आणि भाऊ दु:खी चेह-यानी ऑफीसमध्ये आले."मॅडम आत येऊ का"आनंदीन वर बघीतलं .त्यांना बघून आनंदानी म्हणाली "अरे या!बसा.काय घेणार?रुपम कशी आहे?खूष असेल नं!"क्षणभर दोघं काहीच बोलले नाही.तिचा भाऊ म्हणाला"मॅडम आठ दिवसांपूर्वी रुपमनी या जागाचा निरोप घेतला."
"काय?..."हे ऐकून आनंदीचा घसाच कोरडा पडला.ही बातमीच भयंकर होती.रुपमला आपण न्याय मिळवून दिला याचा आनंद मानावा की दु:ख हेच आनंदीला कळेना.पण एक गोष्ट रूपमच्या मनासारखी झाली तिला घटस्फोट मिळाल्याने ती गेल्यावर तिची नोकरी सुजीतला मिळाली नाही.हेच तर तिला हवं होतं.आपण तिच्या हयातीत तिला न्याय मिळवून दिला हे छान झालं पण ती गेली हे वाईट झालं.आनंदी
बधीर झाली होती."मॅडम आपल्या हातात नव्हतं तिचं जगणं पण आपण तिला घटस्पोट मिळवून तिची इच्छा पूर्ण केली.धन्यवाद तुमचे. तुम्ही खूप मेहनत घेतली.”
रूपमची आई भाऊ निघून गेले तरी आनंदी तशीच बसली होती.तिच्या डोळ्यातून मात्र अश्रू ओघळत होते.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
***समाप्त***