शुक्रवार उजाडला. प्रत्येकासाठी वेगळी सकाळ घेऊनच. लहान असली तरी समोरच्या पेपरातली बातमी पहिल्या पानावर असल्याने इन्स्पे. श्रीकांत वैतागले होते. "वृद्धा बेपत्ता. पोलीसांनी हरवल्याची तक्रार नोंदवून घेण्यास फार उशीर केला " या मथळ्याखाली बातमी फार तपशिलात नसली तरी तक्रारदार साठे मामांचं नाव होतं आणि आजींचंही. पोलीसांनी केलेल्या कारवाईबाबत मौन पाळले असल्याचे लिहिले होते. सदर बातमी वाचून काकांची हबेलहंडी झाली. त्यांना उगाचच घाम फुटू लागला. जणू काही त्यांनीच आजींना गायब केले होते. दादाने वाचल्यावर त्याला आपण त्वरित घेतलेल्या निर्णयाबद्दल आनंद झाला. पोलिसांच्या कारवाईला वेळ लागेलच असं माहीत असल्याने तो सुखावला. पण गाफील राहिला नाही. त्याने थोड्याच वेळात आलेल्या अकड्याला सावध केले आणि कालचा सगळा वृत्तांत ऐकून घेतला. आज मीटिंगचा दिवस. ही फायनल मीटिंग होती. नंतर एकत्र येता येईल की नाही सांगता येणार नाही याची खात्री असलेल्या दादाला थोडं का होईना टेन्शन आलं. नाही म्हंटलं तरी सूर्या आणि इतर सगळे यांच्याबरोबर आज दहा बारा वर्षांपासूनचा सहवास होता. कितीतरी गोष्टी त्यांनी एकत्र केल्या होत्या.
**** ******* *********** *********** ************* ****
इकडे साधनाने बँकेत जाऊन आपल्या बचत खात्यावरची शिल्लक काढून घ्यायचं ठरवलं. निदान तेवढे पैसे तरी नक्कीच कुठेही जाणार नाहीत, असं तिला वाटलं. आज परत तिला कामावर जाऊ नये असं वाटू लागलं. कसंतरी तिने सोनाला शाळेत पोचवली होती. मग नक्की काय करायचं हे ठरवता न आल्याने तिने अंघोळ केली. ती तयार झाली. तिने अनिच्छेनेच ऑफिसमध्ये फोन लावला. तो नेमका गडाने घेतला. तो म्हणाला, " अरे साधनाबेन शूं बात छे? तमे कालेपण ऑफिसमा आव्या नथी, आजे पण आवतू नथी? तबियत तो सारू छे ना? " तिला आयतच तब्येतीचं कारण मिळालं. मग तिने सोमवारी कामावर येईन असे सांगितले, आणि तो काही हरकत घेण्याच्या आतच फोन कट केला. असं करताना तिला फार वाईट वाटलं. तिच्याशी गडा फार चांगला वागायचा आणि तिच्या बौद्धिक क्षमतेवर त्याचा फार भरंवसा होता. म्हणूनच तिला असलं खोटं कारण सांगायला वाईट वाटलं. बाराच्या आसपास ती बँकेत गेली. आणि अगदी मोजकेच पैसे शिल्लक ठेवून तिने बाकी सर्व पैसे काढून घेतले. पास बुक भरून देणारी सुगंधा म्हणाली, " काय मॅम कुठे बाहेर गावी चाललात की काय? एवढे पैसे एकदम काढलेत? मी असं विचारणं बरोबर नाही, पण कुतूहल म्हणून विचारते. राग मानू नका. " त्यावर साधना म्हणाली, "अगं त्यात रागावण्यांसारखं काय आहे? आपली ओळख आहे म्हणून तर तू विचारलंस. पण तुझं म्हणणं बरोबर आहे " असं म्हणून साधना घरी गेली. तिच्या मनात आलं, हिला काय कल्पना आहे की सोमवारी बँक साफ होणार आहे ते? खरंतर बँकेतल्या सगळ्याच खातेदारांनी पैसे काढून घ्यायला हवेत. तिने काढलेले पैसे अगदीच कमी नव्हते. तरी जवळ जवळ पन्नास हजार होते. इतके पैसे घरी किती दिवस ठेवणार आहोत आपण? तिचं मन तिला खायला लागलं. नव्हते काढले तरी भीती होतीच, आणि काढलेत तरी भीती आहेच. ह्या काकांमुळेच ही अशी वेळ आली. मग तिने विचार केला. पोलिसांना कसं कळवायचं? आता किशावर सूड उगवायची संधी चालून आली होती. तिने विचारांच्या भोवऱ्यात पैसे तसेच हॉलमधल्या टीपॉयवर ठेवले, आणि ती स्वैपाक करण्यास आत गेली....... ती एवढी मग्न झाली होती, की तिला फोनची बेल ऐकूच आली नाही. बराच वेळ फोन वाजत असावा. मग तिला ती वाजल्याचा भास झाला. खरंतर ती तिला ऐकू आली होती, पण अशा वेळी माणसाला तो भास वाटतो, तसाच तिला तो वाटला. ती बाहेर आली. तिने फोन घेतला. तो काकांचा होता. त्यांनी फक्त हॅलो म्हटलं होतं आणि ते तिच्या प्रतिसादाची वाट पाहत होते. तिने जास्त न बोलता फोन ठेवला. काकांबद्दल तिचे विचार चांगलेच डळमळीत झाले होते. मग तिला एक बरा विचार सुचला. काकांशी संबंध ठेवले हे खरं आहे, पण ते कायम ठेवलेच पाहिजेत असं थोडंच आहे? आता आपल्या आयुष्यात त्यांच्यामुळे वादळ येणार आहे तर हे संबंध काय कामाचे? थोडे दिवस वाईट वाटेल, पण नंतर सगळं ठीक होईल. हा व्यवहारी विचार तिला आवडला. पण फार टिकला नाही. कारण त्यात सोनाचा विचार नव्हता. मग मनाने तिला परत तेच सुचवले, सोनाला कशी विसरायला लावणार आहेस? आपण इथून कायमच्या जाऊ पण शकत नाही. अगदी काका म्हणाले होते तसं जरी करायचं म्हटलं तरी ते कठीण होतं. दुसरीकडे गेल्यावर आपल्याला काम कोण देणार? शिवाय जागा, सोनाची शाळा, वगैरे गोष्टी तिच्या मनात आल्या. म्हणजे इथे राहणं आलंच. दुपारचे अडीच वाजून गेले होते. मध्येच सोना आल्याने तिचा थोडा तरी वेळ गेला. मग जेवणं झाली. ती जरा आतल्या खोलीत पडणार तेवढ्यात दारावरची बेल वाजली. सोनाने दार उघडले. दारात काका उभे होते. त्यांनी आल्या आल्या सोनाला जवळ घेतले. तिला जरी आई आणि त्यांच्यात काहीतरी बेबनाव झाला असल्याचे कळले होते तरी त्यांनी जवळ घेतल्यावर बरे वाटले. ते आत आले, पण साधना त्यांना भेटायला बाहेर आली नाही. त्यांनी मग सोनाला खुणेनेच ती कुठे आहे, ते विचारले. ते आतल्या खोलीत गेले. साधना कसलेसे कागद पाहत होती. ते तिच्या नवऱ्याच्या शेवटच्या दिवसांमधले होते. ते आत आले आणि तिने फाइल घाईघाईने बंद केली. एरव्ही तिने फाइल त्यांना दाखवली असती. समोरच उभ्या असलेल्या काकांना पाहून ती काहीच बोलली नाही. त्यांना तिला राग आला असेल याची कल्पना होती. पण तिने रागात चार गोष्टी बोलल्या तर बरं होईल असे वाटून ते तिच्या जवळ बेडवर बसले. मग तिने त्यांना तुटकपणे विचारले,"आता काही नवीन गुंता घेऊन आला असालच. " ते म्हणाले, " साधना, तुला खरंतर हे कितीतरी वेळा सांगण्याचं मनात आलं. पण जमलंच नाही. पाहिजे तर मी पुन्हा येणार नाही. पण थोडा माझ्या बाजूने विचार कर. " थोडावेळ थांबून ती म्हणाली, " आपण एखादवेळेस बाजूला झालो तरी फारसा फरक पडत नाही. पण सोनाचं काय? तिला एवढा लळा लावलात, आता काय करायचं.? समजा मी हे पोलिसांना सांगितलं, आणि त्यांनी तुम्हाला पकडलं तर सोनाला काय वाटेल ? म्हणजे माझी पंचाईत झालीच ना? " काका जास्त बोलले नाही, ते एवढंच म्हणाले, " मी सोनाची जबाबदारी घ्यायला कधी नाही म्हटलं का?. माझं ऐक, काहीही होत नाही. मी या सगळ्या प्रकारात तू समजतेस तेवढा गुंतलो नाही. ऐक माझं अजूनही विचार कर. आपण सुखाने जगू शकतो. " ती उठली. आणि म्हणाली, " मला यावर काही बोलायचं नाही. " पण ती त्यांना जा म्हणूनही म्हणाली नाही. ते थोडावेळ सोनाबरोबर बोलत बसले. आणि शेवटी उठले. कारण त्यांना घरी जायचं होतं.. आज रमेश जायचा होता. नीताला कामावर जातो असं सांगून ते बाहेर पडले होते. आपल्याला एकटंच राहावं लागणार आहे ह्या निराशाजनक विचारांनी घेरलेल्या अवस्थेत ते दरवाजा उघडून बाहेर पडले. सोनाची निराशा झाली. तिलाही ते परत येणार नाहीत हे जाणवलं. साधना स्वयंपाकघरातून त्यांना निरोप द्यायलाही बाहेर आली नाही. तिच्या मनाने तिला सांगितलं असल्या मूर्ख माणसाबरोबर राहण्यापेक्षा एकटं राहिलेलं बरं. काका घरी जायला निघाले खरे पण त्यांना दादाचा फोन आला, त्याने त्यांना लगेचच येण्यास सांगितले. एखाद तासभर आपण ऑफिसमध्ये काढू असं ठरवून त्यांनी बस पकडली. ते पोहोचले तेव्हा साडे तीन वाजून गेले होते. आत आल्याबरोबर ते स्वतःहून केबिनमध्ये शिरले. आत जवळ जवळ सात आठ माणसं बसली होती. बहुतेक उद्याच्या दरोड्यातले संगी साथी असावेत असे त्यांना वाटले. काही चेहरे त्यांना माहीत होते, बाकीच्यांकडे नवखेपणाने पाहत ते दादासमोर उभे राहिले. सूर्याला ते असे बीन बोलवता आलेले आवडले नाही. पण त्याच्या चेहऱ्यावरच्या नाराजीकडे दुर्लक्ष करीत दादाने त्यांना बसायला सांगितले. तसे दादा आणि सूर्या खूश होते. कारण सकाळीच दिवाणजींनी दीड कोट रुपये आणून दिले होते. पन्नास लाख काम झाल्यावर देण्याचे ते बोलले होते. खरंतर दादाला आवडले नाही. पण उद्या बँकेतून काही रोकड नक्कीच मिळेल या भरवशावर त्याने दिवाणजींना नाराज केले नाही. मात्र त्याने त्यांना इस हाथ ले उस हाथ दे या बोलीवर खोपड्या देण्याचे वचन दिले. जर काही दगा फटका झाला तर सगळ्यांची जान घेऊ ही धमकी द्यायला तो विसरला नाही. मग त्याने काकांना उद्याचा प्लान समजावून सांगितला. काकांचं काहीच काम नसल्याने त्यांना निदान रविवार सकाळ शिवाय ऑफिसला येण्याची गरज नाही असे त्याने ठरवले होते. पण त्यांनी जेव्हा तो बोलवेल तेव्हा त्यांनी जवळपासच राहावे व ती वेळ कोणतीही असू शकेल. सगळेच जण म्हणजे तो स्वतः, जीवनदान, रमजान आणि मिस्चिफ सोडून बाकीचे आज रात्री नऊ पासून आजींच्या फ्लॅटमध्ये जाऊन बसतील. त्यांच्या बरोबर एक गॅस कटर असेल. तो स्वतः आणि तिघे शनिवारी रात्री साडेनऊ पासून जातील. शनिवारी संध्याकाळी सात वाजता, आजींच्या फ्लॅटमध्ये लपलेले चौघे सुरक्षितता पाहून बँकेत उतरतील. सर्व जण तोंडाला प्राण्यांचे मुखवटे घालून शिरतील. प्रत्येकाकडे एकेक घोडा असेल. शिवाय एकेक धारदार सुराही असेल. फ्लॅटमध्ये असलेल्या दोऱ्या, पोती, पहार, घण, गॅस कटर बँकेत सुरक्षित पणे उतरवतील आणि ठरल्याप्रमाणे आपापल्या जागा धरून ठेवतील. वरच्या फ्लॅटमध्ये फक्त अकडा असेल (हे त्याला व सूर्याला आवडले नव्हते). हालचाली व काम करताना कोणताही आवाज केल्यास त्याला ताबडतोब गोळ्या घालण्यात येतील. आजींच्या फ्लॅटची चावी जीवनदान कडे असेल. सगळं काम रात्री दोन वाजेपर्यंत पुर करावं लागेल. मग ऑफिसमध्ये बसलेल्या काकाला सगळा माल आणून दिला जाईल. तो सगळा हिशेब करून पुढे त्याच्या बरोबर बसून तो स्वतः त्याचं वाटप आणि विल्हेवाटीचा प्लान ठरवील. यात सूर्याला कुठेही स्थान न दिसल्याने, त्याने आधीच थोडाफार हात मारायचा ठरवला होता. त्यात अकडाही सामील होता. पण अकड्याला आजींच्या फ्लॅटमध्ये बसायचं असल्याने तो नाराज होता. अशा रितीने सगळा प्लान काकांसाठी थोडक्यात सांगितला गेला. सगळ्या गोष्टी नीट होतील आणि कोणतीही अडचण आली नाही तर बनवलेले वेळेचं पत्रकही त्याने काकांना दाखवलं. एकूण पावणे दोनशे लॉकर्स होते. त्यात ए, बी आणि सी प्रकारचे लॉकर होते. ए, सर्वात मोठा, बी त्यापेक्षा लहान आणि सी, सर्वात लहान. इंजिनियर आणि राजासाब यांनी ही माहिती कुठून मिळवली कोणास ठाऊक.आता फक्त कुठल्या लॉकर मध्ये काय आहे आणि कोणते रिकामे आहेत, ही माहिती मिळवणं त्यांना शक्य झालं नव्हतं. आणि तेवढा वेळही नव्हता. काही लॉकर्स रिकामे निघतील अशी अटकळ होती. पण नक्की किती हे नशिबाचा भाग होता. त्यात पंधरा नंबरचा लॉकर महत्त्वाचा होता. पण तो मोठा होता की लहान? खरंतर पंधरा नंबरच्या लॉकरसाठीच या बँकेत प्रयत्न केला जात होता. नाहीतर अशा भुक्कड बँकेवर दरोडा म्हणजे चक्क टाइम पास, असं दादाने त्याचे मत मीटिंगमध्ये सांगितले. दादाने सगळ्यांसमोर काकांना दोन लाखाची बंडले दिली. सूर्याला आवडले नाहीच. ती सगळ्यांसमोर देण्याचा दादाचा हेतू काकांना समजला नाही. काकांनी ती बंडलं लगेच उचलली नाहीत. ते पाहून दादाला आपण कमी पैसे देत आहोत असे वाटून त्याने आणखी एक हजाराच्या नोटांचं बंडल दिलं. पण काकांना खरा प्रश्न होता, तो हे सगळं घरी घेऊन जाण्याचा. आज रमेश जायचा होता. त्यांची अडचण ओळखून दादाने त्यांना एक पिशवी दिली. जी अतिशय मळकट रंगाची आणि भाजीची म्हणून खपली असती. पाच वाजायला आले होते. काकांची जाण्याची इच्छा पाहून दादाने त्यांना परवानगी दिली. काका पिशवी घेऊन बाहेर पडले. किंचित येणाऱ्या पावसाने बाहेरचे वातावरण धुंद केले होते. आत्ता खरंतर त्यांना साधनाकडे जाण्याची इच्छा झाली होती. पण ती शक्यता आता संपली होती. साधनाने संबंध संपवायला नको होते. आणि म्हणूनच इतके पैसे कशासाठी आणि कोणासाठी घ्यायचे या विचाराने ते पैसे घेताना थांबले होते.
काका घरी पोहोचले तेव्हा सहा वाजून गेले होते. जाताना ते ताजी भाजी घेऊन जाण्यास विसरले नाहीत. पिशवी खरोखरीच भाजीने भरलेली दिसत होती. म्हणजे संशयाला कारण नको. गेल्या गेल्या रमेशने दार उघडले. नीता तिथेच उभी होती. तो नाराज दिसला. " हे काय तुम्ही दुपारी येणार होतात ना? आता काय रात्री दहा वाजेपर्यंत निघावे लागेल. फार थोडा वेळ मिळतो हो पुढच्या बोलण्यासाठी. तुम्ही जर असे ठरल्या वेळी येणार नसाल तर नीताला तुमच्यावर सोपवून जाणं म्हणजे धोकादायक आहे "...... काका सॉरी म्हणाले. हातातली पिशवी आत नेऊन भाजी त्यांनी काढून ठेवली. आणि पिशवी त्या दोघांचं लक्ष नसताना डबल बेड खाली फेकली. आज रात्री तरी रमेश घरी झोपणार नाही. नीताचं लक्ष नसताना आपण पिशवी काढून आपल्या कपाटात ठेवून देऊ. पण आज रात्री जर ऑफिसला जायला लागलं तर.....???? या प्रश्नाने ते बावचळले. ते बाहेर आले. आणि श्रेयाला घेऊन उभे राहिले. सामानाचं पॅकिंग चालू होतं. हॉलमध्ये सगळं सामान इतस्ततः पडलं होतं. मग ते त्यांना सामान भरायला मदत करू लागले. त्यांचं मन अर्थातच थाऱ्यावर नव्हतं. पण विषय बदलण्यासाठी दुसरं कोणतंही निमित्त त्यांना सध्या दिसत नव्हतं. नाहीतर रमेश भांडणाच्या वाटेवर कधीही येत असे. सगळं करेपर्यंत त्या सगळ्यांना आठ वाजले. जेवणं झाली. जायच्या आधी त्या दोघांना मोकळेपणा मिळावा म्हणून ते बाहेर निघाले. रमेश लगेचच म्हणाला, "अर्ध्या तासाचे दोन तास होणार नाहीत ना? " ...... काहीतरीच काय? असे हातवारे करून ते बाहेर पडले. त्यांनी खाली जाऊन सिगारेट घेतली. ते मेन रोडवर आले. नाही म्हटलं तरी ते दरोड्याशी संबंधित होतेच. त्यांना जरा काळजी वाटू लागली. एक दोन दिवसात आयुष्य परत जुगारावर लागल्यासारखं झालं होतं. त्यांच्या केसच्या निकालाचा आदला दिवस त्यांना आठवला. ते असेच बाहेर पडले होते. विश्वनाथ शेट्टीला भेटण्यासाठी. तेव्हा जेमतेमच जेवण गेलं होतं. पण घरी गेल्यावर रोहिणी होती. या असल्या परक्या वातावरणात किती आयुष्य अजून काढायचंय कोण जाणे. असले निराशेने घेरणारे विचार त्यांना नको होते. म्हणून ते तडक घरी गेले. जाताना त्यांना वाटले नीता रमेश येईपर्यंत माहेरी का जात नाही? म्हणजे तेवढी जबाबदारी कमी होईल. त्यांना लवकरच आलेले पाहून रमेश काहीच बोलला नाही. सगळेच जण साडेनऊ पर्यंत तयार झाले. जाताना रमेशने त्यांना नमस्कार केला. केवळ उपचार म्हणून. मग ते म्हणाले, " अरे तू नसताना नीताला जर माहेरी जावंस वाटलं तरी माझी काही हरकत नाही. " त्यावर त्यांच्याकडे न पाहता रमेश म्हणाला, " म्हणजे तुम्ही मोकळे केव्हाही जा ये करायला? काय? " मग ते म्हणाले, " अरे मी आपलं सहज म्हटलं. तू नाही आहेस, ती कंटाळेल. " रमेशने ते तेवढ्यावरच सोडलं.आता फक्त कुठल्या लॉकर मध्ये काय आहे आणि कोणते रिकामे आहेत, ही माहिती मिळवणं त्यांना शक्य झालं नव्हतं. आणि तेवढा वेळही नव्हता. काही लॉकर्स रिकामे निघतील अशी अटकळ होती. पण नक्की किती हे नशिबाचा भाग होता. त्यात पंधरा नंबरचा लॉकर महत्त्वाचा होता. पण तो मोठा होता की लहान? खरंतर पंधरा नंबरच्या लॉकरसाठीच या बँकेत प्रयत्न केला जात होता. नाहीतर अशा भुक्कड बँकेवर दरोडा म्हणजे चक्क टाइम पास, असं दादाने त्याचे मत मीटिंगमध्ये सांगितले. दादाने सगळ्यांसमोर काकांना दोन लाखाची बंडले दिली. सूर्याला आवडले नाहीच. ती सगळ्यांसमोर देण्याचा दादाचा हेतू काकांना समजला नाही. काकांनी ती बंडलं लगेच उचलली नाहीत. ते पाहून दादाला आपण कमी पैसे देत आहोत असे वाटून त्याने आणखी एक हजाराच्या नोटांचं बंडल दिलं. पण काकांना खरा प्रश्न होता, तो हे सगळं घरी घेऊन जाण्याचा. आज रमेश जायचा होता. त्यांची अडचण ओळखून दादाने त्यांना एक पिशवी दिली. जी अतिशय मळकट रंगाची आणि भाजीची म्हणून खपली असती. पाच वाजायला आले होते. काकांची जाण्याची इच्छा पाहून दादाने त्यांना परवानगी दिली. काका पिशवी घेऊन बाहेर पडले. किंचित येणाऱ्या पावसाने बाहेरचे वातावरण धुंद केले होते. आत्ता खरंतर त्यांना साधनाकडे जाण्याची इच्छा झाली होती. पण ती शक्यता आता संपली होती. साधनाने संबंध संपवायला नको होते. आणि म्हणूनच इतके पैसे कशासाठी आणि कोणासाठी घ्यायचे या विचाराने ते पैसे घेताना थांबले होते.
काका घरी पोहोचले तेव्हा सहा वाजून गेले होते. जाताना ते ताजी भाजी घेऊन जाण्यास विसरले नाहीत. पिशवी खरोखरीच भाजीने भरलेली दिसत होती. म्हणजे संशयाला कारण नको. गेल्या गेल्या रमेशने दार उघडले. नीता तिथेच उभी होती. तो नाराज दिसला. " हे काय तुम्ही दुपारी येणार होतात ना? आता काय रात्री दहा वाजेपर्यंत निघावे लागेल. फार थोडा वेळ मिळतो हो पुढच्या बोलण्यासाठी. तुम्ही जर असे ठरल्या वेळी येणार नसाल तर नीताला तुमच्यावर सोपवून जाणं म्हणजे धोकादायक आहे "...... काका सॉरी म्हणाले. हातातली पिशवी आत नेऊन भाजी त्यांनी काढून ठेवली. आणि पिशवी त्या दोघांचं लक्ष नसताना डबल बेड खाली फेकली. आज रात्री तरी रमेश घरी झोपणार नाही. नीताचं लक्ष नसताना आपण पिशवी काढून आपल्या कपाटात ठेवून देऊ. पण आज रात्री जर ऑफिसला जायला लागलं तर.....???? या प्रश्नाने ते बावचळले. ते बाहेर आले. आणि श्रेयाला घेऊन उभे राहिले. सामानाचं पॅकिंग चालू होतं. हॉलमध्ये सगळं सामान इतस्ततः पडलं होतं. मग ते त्यांना सामान भरायला मदत करू लागले. त्यांचं मन अर्थातच थाऱ्यावर नव्हतं. पण विषय बदलण्यासाठी दुसरं कोणतंही निमित्त त्यांना सध्या दिसत नव्हतं. नाहीतर रमेश भांडणाच्या वाटेवर कधीही येत असे. सगळं करेपर्यंत त्या सगळ्यांना आठ वाजले. जेवणं झाली. जायच्या आधी त्या दोघांना मोकळेपणा मिळावा म्हणून ते बाहेर निघाले. रमेश लगेचच म्हणाला, "अर्ध्या तासाचे दोन तास होणार नाहीत ना? " ...... काहीतरीच काय? असे हातवारे करून ते बाहेर पडले. त्यांनी खाली जाऊन सिगारेट घेतली. ते मेन रोडवर आले. नाही म्हटलं तरी ते दरोड्याशी संबंधित होतेच. त्यांना जरा काळजी वाटू लागली. एक दोन दिवसात आयुष्य परत जुगारावर लागल्यासारखं झालं होतं. त्यांच्या केसच्या निकालाचा आदला दिवस त्यांना आठवला. ते असेच बाहेर पडले होते. विश्वनाथ शेट्टीला भेटण्यासाठी. तेव्हा जेमतेमच जेवण गेलं होतं. पण घरी गेल्यावर रोहिणी होती. या असल्या परक्या वातावरणात किती आयुष्य अजून काढायचंय कोण जाणे. असले निराशेने घेरणारे विचार त्यांना नको होते. म्हणून ते तडक घरी गेले. जाताना त्यांना वाटले नीता रमेश येईपर्यंत माहेरी का जात नाही? म्हणजे तेवढी जबाबदारी कमी होईल. त्यांना लवकरच आलेले पाहून रमेश काहीच बोलला नाही. सगळेच जण साडेनऊ पर्यंत तयार झाले. जाताना रमेशने त्यांना नमस्कार केला. केवळ उपचार म्हणून. मग ते म्हणाले, " अरे तू नसताना नीताला जर माहेरी जावंस वाटलं तरी माझी काही हरकत नाही. " त्यावर त्यांच्याकडे न पाहता रमेश म्हणाला, " म्हणजे तुम्ही मोकळे केव्हाही जा ये करायला? काय? " मग ते म्हणाले, " अरे मी आपलं सहज म्हटलं. तू नाही आहेस, ती कंटाळेल. " रमेशने ते तेवढ्यावरच सोडले.
काका परत खाली गेले, आणि उस्मान टॅक्सी वाल्याला भेटले. तो ओळखीचा असल्याने तयार झाला. बरोबर दहा वाजता सगळेच जण विमानतळाकडे निघाले. टॅक्सीत असताना त्यांना फोन आला. ते घाबरले. आता दादाने तर बोलावले नाही? पण तो दादा नव्हता. तो होता संजीव जांभळे. रमेशने नापसंतीदर्शक आठ्या आणीत कोण आहे विचारले. काकांनी राँग नंबर म्हणून फोन बंद केला. विमानतळावर पोचल्यावर रमेशने त्यांना लगेचच जायला सांगितले. कारण तो आत गेल्यावर हे बाहेर उभे राहून काय करणार? तो गेला. त्याला पुन्हा पुन्हा हात करीत ते तिघे काही वेळ उभे राहिले. ते उस्मानच्या बोलावण्याने जागे झाले. "चलिये काकाजी, बच्चे बडे होते है तो इतनाही रिश्ता रहता है, इनके साथ, सब खुदा का किया कराया है. " भारतातला हिंदू असो वा मुसलमान, तो तत्त्वज्ञान झाडल्याशिवाय राहत नाही. पण तो म्हणाला ते खरं होतं. काकांना ते चांगलंच जाणवलं. ते मनात म्हणाले, " हमारा रिश्ता टूटकर अब जमाना हो गया भाई. "......... ते घरी पोहोचले तेव्हा जवळ जवळ
त्यांचं नशीब जोरावर होतं. घरी आल्याबरोबर नीता फ्रेश होण्यासाठी आत गेली. तेवढ्यात त्यांनी बेडखाली वाकून आपली पिशवी काढून घेतली. बाल्कनीत जाऊन आपल्या कपाटात ठेवली. एवढ्याश्या कामाने त्यांचा श्वास वर खाली झाला. जसं काही घडलंच नाही असा चेहरा करून ते बाल्कनीत जाऊन उभे राहिले.
जवळच बस स्टॉप होता. अर्थातच कुलुपाचा भाग त्याला दिसत नव्हता. तिथे काहीच हालचाल होणार नाही याची त्याला खात्री होती. सात वाजायला आल्यावर त्याने इन्स्पे. श्रीकांतना फोन लावला.
आठ वाजले होते. कुठूनतरी त्याला आठाचे ठोके ऐकू आले. अजून दोन तास , तेही काही घडण्याची शक्यता नसलेल्या रस्त्यावर, त्याने निराशेने तोंड वाकडं केलं. असं कितीही झालं तरी तो तिथे उभा राहणार होता . कामचोरी आपल्या रक्तातच नाही असे , त्याने मरगळलेल्या मनाला उभारी येण्यासाठी सांगितले. अजून काहीच घडत नव्हतं. पावसाला मात्र सुरुवात झाली. हातातली छत्री उघडत त्याने बस स्टॉप वर एक जागा निश्चित केली. आणि छत्री बंद करून थोडं पेंगण्याचं ठरवलं. त्याला केव्हा गुंगी आली ते कळलंच नाही. ........
******* ********** ******** ********* ********** ******** ********* ********* ********* ********
लेंगे " त्याच्या म्हणण्याला बाकीच्यांनी होकार भरला. ते ऐकून दादा म्हणाला, " तुम लोगोंका दिमाग कभी चलता भी है ? वहां जाके लाइट जलाओगे तो बाहरसे दिखेगा नही ? सिर्फ झपटा मारके लूटनेके सिवाय तुम लोगोंको आता भी है कुछ ? " जाने दो टाइम बरबाद मत करो. जाकर बाहरसे "हॅट लाइटस "खरीदके लाओ. " ....... अकडा म्हणाला, " ये क्या चीज है दादा ? " त्यावर दादा वैतागून म्हणाला, " पहले लेके आओफिर बताता हूं. किसीने भी इसपर सोचाही नही. सिर्फ गैंगका दादा बनके कुछ होता नही है, समझे ? " शेवटचा शेरा सूर्या करता होता. त्याला तो जाणवला. याचा अर्थ दादाला आपल्या हेतूची कुणकुण लागली असावी. पण तो काही न बोलता गप्प राहिला. अकडा हॅट लाइटस आणायला गेला अर्ध्या तासाने तो ते लाइटस घेऊन परत आला. मग त्यांच्यापैकी प्रत्येकाने ते लाइटस डोक्यावर लावून पाहिले. काहींना ते फारच आवडले. त्यांनी घरच्या साठी असे लाइटस आणायचे मनोमन ठरवले. काहीच्या अडाणी डोक्यात , घरात लाइट नसताना असे लाइट लावून फिरण्याचंही मनात आलं. ते त्यांनी बोलूनही दाखवलं. दादाला त्यांच्या ज्ञानाची कीव आली. खरंतर कामाला जायला उशीर होत होता. मग दादानेच आजींच्या फ्लॅटमध्ये जाण्याची वेळ बदलली. तो म्हणाला, " ऐसा करो फीर एक बार प्लान पर सोचो. ज्यादा टाइम अभी गया तो फिकीर नही . लेकीन काममे पॉब्लेम ( म्हणजे प्रॉब्लेम) नही आना चाहिये. " असं म्हंटल्यावर त्या सगळ्यांनी दादा बरोबर प्लानची उजळणी केली. कोणत्या कामाला किती वेळ लागला पाहिजे त्याचं वेळापत्रक जसं बँकेत आजकाल सापडतं तसं. आता सव्वादहा झाले होते. एकेक करून सगळेच बाहेर उभ्या असलेल्या गाडीमध्ये सामानासहित जाऊन बसले. बरोबर जीवनदान होता. तो फ्लॅट बंद करून परत येणार होता. म्हणजे त्याच्याकडे फ्लॅटची चावी राहिली असती. पाच दहा मिनिटातच गाडी निघाली. पावसाची बुरबुर चालूच होती मध्ये एखाद तासभर पाऊस येऊन गेला असावा असे त्यांना वाटले. अर्ध्या पाऊण तासात ते आजींच्या बिल्डिंगच्या खाली असलेल्या एका मोठ्या झाडाच्या सावलीत
पोहोचले. हिराला कोणतीही गोष्ट सांगावी लागत नसे. तो होताच तसा. प्रसंगानुरूप तो हल्ला करण्यातही तरबेज होता. दूर बस स्टॉपवर पेंगणाऱ्या सखारामची झोप गाडीच्या आवाजाने मोडली. रस्त्यावरची रहदारी कमी झाली होती. म्हणून सखारामचं लक्ष समोरच्या फुटपाथकडे गेलं. पांढऱ्या रंगाच्या स्कॉर्पियोला थांबताना पाहून त्याला बरं वाटलं. ही गाडी कटीलची आहे आता यातून कोण उतरतंय हे पाहण्यासाठी तो आतुर झाला. पण जवळ जवळ पंधरा मिनिटं तरी कोणीच उतरलं नाही. त्याला नक्की खात्री होती की काहीतरी घडणार आहे. त्याने एकदा घड्याळाकडे पाहिलं, साडेदहा वाजून गेले होते. आपल्याला स्टेशनला जायला हवं याची त्याला जाणीव झाली. आणि आपण बराच वेळ झोपलो याचीही त्याला खंत वाटू लागली.
असलेली बँक या घटनांमध्ये जोडण्याचं सुचत नव्हतं. त्यांचं डोकं चालेना. नक्की असं अनुमान निघत नव्हतं. खरंतर खंडागळे साहेबांशी चर्चा करायला हवी. पण खंडागळे आपल्याला अगदीच कः पदार्थ समजतात. आपल्या तर्कांना ते महत्त्वच देत नाहीत. ते जरा मनातले विचार झटकतात न झटकतात तोच टेलिफोनची घंटी वाजली. ते केवढे दचकले. आता खंडागळे साहेब नसले तर बरं होईल. त्यांनी घाबरतच फोन घेतला. तो खबऱ्याचा फोन होता. " अरे साब, एक पक्की खबर है. किशा बैंक पर दरोडा डालनेवाला है. अभितक बैंकका नाम पता नही है, वो
भी जल्दही समझेगा.. " आणि फोन बंद झाला. सखारामचं नक्की काय चाललंय हे कळावं म्हणून त्यांनी आता त्याच्या घरी फोन केला. तो घरीही न आल्याचं त्याच्या बायकोने सांगितलं. आता तर त्यांना सखारामला काही दगाफटका तर झाला नाही ना अशी शंका येऊ लागली. आपण स्वतः जाऊन पाहिलं पाहिजे, पण आपण जाणार कुठे ? इतर काही विचार करण्याचा प्रयत्न करत असतानाच फोन खणखणला. तो खंडागळे साहेबांचा होता. त्यांनी श्रीकांतना बोलावले होते. श्रीकांत अनिच्छेनेच त्यांच्या पुढे जाऊन उभे राहिले. त्यांच्याकडे कुत्सितपणे बघत खंडागळे म्हणाले, "" उद्या सकाळी खबरीप्रमाणे बरोबर सहा वाजता आपल्याला वर्सोव्याला डॅनियलच्या बारवर रेडसाठी जायचंय. तयारीत राहा. आणि हो, आजींच्या फ्लॅटची केस इन्स्पे. डावलेंकडे द्या . ते जातील कोर्टात आणि करतील सगळं काही. फाइल त्यांना देऊन टाका. ओ. के ? यू मे गो नाऊ. " श्रीकांत
निराशेने निघाले. डावले त्यांना ओळखत होता आणि त्यांचा चाहता पण होता. त्यांनी घरी जायच्या आधी त्याला बोलावून केस समजावून सांगितली. सखारामबद्दल पण सांगितले. त्यांचे संशय , आडाखे, कमिशनर साहेबांना तात्काळ लागणारा अहवाल याचीही कल्पना दिली. त्यावर डावले म्हणाले, " सर तुम्हाला सांगतो, मी कोर्टात जाऊन वॉरंट मिळवण्याचं काम करीन . तुम्ही या केसला पहिल्या पासून हँडल केल्यामुळे निष्कारण तुमचं क्रेडिट मी घेणार नाही. काळजी करू नका. " मग श्रीकांत म्हणाले, " डावले सांगितलंय तसच करा , खंडागळे
साहेबांपासून सावध राहा. माझ्या क्रेडिटचा विचार करू नका, नाहीतर केस अंगाशी येईल. " डावल्यांना लक्षात आलं. प्रकरण गंभीर दिसतंय. तरीही त्यांनी श्रीकांत सरांना मदत करायचं ठरवलं. श्रीकांत सर सरळ घरी निघाले. त्यांनी पुन्हा एकदा शेवटचा प्रयत्न म्हणून सखारामला फोन केला. आणि तो घेतला गेला. पण कोणताही प्रतिसाद मिळाला नाही त्या उलट त्यांंना काहीतरी सरकवल्याचा आवाज आला. ते सावध झाले.
त्यांनी हॅलोही म्हंटलं नव्हतं. मग फोन वंद झाला आणि सरकवण्याचा आवाजही बंद झाला.