शांत रात्रीचा एक टप्पा होता. दिवाळीची तयारी सगळीकडे रंगात आली होती. पण देशाच्या सीमेवर आणि एका लहानशा गावात—देशापासून खूप दूर—दिवाळीची रोषणाई नव्हती, होती ती फक्त आठवणींची उजळणी.
तेच गाव… आणि त्यात तेच छोटं घर. बाहेर अंगणात रामरक्षा म्हणत एक वृद्धा बसलेली. आत, टेबलावर एक पिवळसर पाकिट… काळजीपूर्वक ठेवलेलं.
आयुष आता १७ वर्षांचा झालेला. उंच-शिडशिडीत बांधा, डोळ्यांत निश्चय आणि ओठांवर शांततेचं हास्य. आज त्याचा शेवटचा शाळेचा दिवस होता. मित्रांनी विचारलं, "आता पुढे काय?"
त्याचं उत्तर एकच असायचं, "मी सैन्यात जाणार."
त्याचं उत्तर एकच असायचं, "मी सैन्यात जाणार."
आई सुरुवातीला खूप विरोध करायची. "माझ्या नशिबातच नव्हतं की नवरा-मुलगा दोघेही समोर बसून जेवतील…" ती म्हणायची.
पण एक दिवस रात्री उशिरा, तिने पुन्हा तेच शेवटचं पत्र हातात घेतलं. डोळ्यांतून गाळलेलं पाणी न पुसता ती ओरडली,
"जा… जा रे माझ्या शूर मुला! तुझ्या बाबांची जागा घे!"
"जा… जा रे माझ्या शूर मुला! तुझ्या बाबांची जागा घे!"
त्या दिवशीपासून आयुषने बाबांच्या प्रत्येक गोष्टी जपायला सुरुवात केली. वडिलांची वर्दी, टोपी, बूट, आणि हो – त्यांच्या वहीतली कविता…
त्याला आठवायचं, "बाबा म्हणायचे – जे रणांगणावर लढतात, ते फक्त सैनिक नसतात… ते इतिहास बनवतात."
त्याला आठवायचं, "बाबा म्हणायचे – जे रणांगणावर लढतात, ते फक्त सैनिक नसतात… ते इतिहास बनवतात."
---
समोरच्या दिवशी सैन्य भरती होती. सर्व मुलं मैदानावर ओळीत उभी होती. आयुषला पाहून निवड समितीतील एका अधिकाऱ्याने विचारलं, "काय रे, का यायचंय सैन्यात?"
आयुषने हळूच खिशातून बाबांचं पत्र काढलं.
"माझ्या वडिलांचं शेवटचं पत्र आहे हे, साहेब… ते अधुरं राहिलेलं स्वप्न मी पूर्ण करणार आहे."
"माझ्या वडिलांचं शेवटचं पत्र आहे हे, साहेब… ते अधुरं राहिलेलं स्वप्न मी पूर्ण करणार आहे."
त्याच क्षणी त्या अधिकाऱ्याच्या डोळ्यांतून अश्रू ओघळले. "तू आधीच सैनिक आहेस, लेकरा," तो म्हणाला.
---
आयुष आता प्रशिक्षण पूर्ण करून एक जवान झाला. त्याचं पोस्टिंग झालं लडाखच्या उंच थंड भागात. त्याच्याजवळ बाबांचं तेच पत्र, एक कवच बनून होतं.
एक दिवस, सीमेवर गस्त घालताना, त्याने पाहिलं की एका वृद्ध शेतकऱ्याला शत्रूच्या बाजूने आलेले काही दहशतवादी त्रास देत होते. बाकीचे जवान मागे होते. निर्णय घ्यायला वेळ नव्हता. आयुषने धाडस दाखवत एकट्याने पुढाकार घेतला आणि परिस्थितीवर नियंत्रण मिळवलं.
त्या घटनेनंतर संपूर्ण युनिटमध्ये त्याचं नाव आदराने घेतलं जाऊ लागलं. त्याला एक छोटंसं पदकही मिळालं.
---
एक दिवस त्याच्या आईला लष्कराच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांचा फोन आला,
"तुमच्या मुलाने देशाची शान राखली, आणि तुमच्या पतीचं स्वप्नही."
"तुमच्या मुलाने देशाची शान राखली, आणि तुमच्या पतीचं स्वप्नही."
आईने फोन ठेवला. समोर अंगणात दीप लावले गेले होते. पण त्या दिवशी दिवाळीचं कोणतंही दिवा तेवढं तेजस्वी नव्हतं, जितकं ती आई स्वतः चमकत होती.
---
आणि एक दिवस आयुष सुट्टीवर घरी आला. त्याने बाबांचं पत्र पुन्हा एकदा उघडलं.
"बाबा," तो म्हणाला, "तुमचं स्वप्न आता पूर्ण झालंय. तुमचा 'छोटा सैनिक' आता खरा सैनिक झालाय."
"बाबा," तो म्हणाला, "तुमचं स्वप्न आता पूर्ण झालंय. तुमचा 'छोटा सैनिक' आता खरा सैनिक झालाय."
आईने त्याच्या खांद्यावर हात ठेवत हसून विचारलं,
"आता लिहशील ना, तुझ्या मुलासाठी एक पत्र?"
"आता लिहशील ना, तुझ्या मुलासाठी एक पत्र?"
आयुषने मानेने होकार दिला. आणि त्याच रात्री त्याने एका नवीन वहीत लिहिलं…
"प्रिय पुत्रा,
ही वर्दी फक्त कपड्यांची नाही, ती जबाबदारी आहे. ही बंदूक फक्त शत्रूंना मारण्यासाठी नाही, तर देशाच्या स्वप्नांची राखण करण्यासाठी आहे.
…आणि हे पत्र? हे तुझ्या रक्तात देशप्रेम जपण्यासाठी आहे…
…कारण कधी ना कधी हेही ‘शेवटचं पत्र’ ठरू शकतं."
ही वर्दी फक्त कपड्यांची नाही, ती जबाबदारी आहे. ही बंदूक फक्त शत्रूंना मारण्यासाठी नाही, तर देशाच्या स्वप्नांची राखण करण्यासाठी आहे.
…आणि हे पत्र? हे तुझ्या रक्तात देशप्रेम जपण्यासाठी आहे…
…कारण कधी ना कधी हेही ‘शेवटचं पत्र’ ठरू शकतं."
---
समाप्त.