पुर्वावलोकन
आतापर्यंत आपण बघितलं की तानियाला कमी मार्क आले आहेत. त्यामुळे तिच्यावरील बंधनं तिच्या आईने वाढवली आहेत. तिला कमी मार्क येण्याची भिती वाटत असल्याने तिने चिटिंग करण्याचा मार्ग अवलंबला आहे. तिने तिच्या ड्रेस मध्ये उत्तरं लिहिलेली पानं लपवली आहेत. मॅडम तिची चेकिंग करत आहेत. ती जाम घाबरलेली आहे.
आता पुढे
मॅडमनी तानियाचा कंपास उघडून बघितला. त्यात काहीच नव्हतं. त्यांनी तिचा पॅड बघितला. त्यालाही काही लावलेलं नव्हतं. तसंच पॅडवर काहीही लिहिलेलं नव्हतं.
मॅडम तिला म्हणाल्या, "जा तानिया. हा घे पेपर."
तिने पेपर हातात घेतला. सुटकेचा श्वास सोडला व ती तिचा रोल नंबर लिहिलेला होता त्या बाकावर येऊन बसली. सर्व मुलं आपापल्या जागेवर येऊन बसली. मॅडमनी घड्याळात बघितलं आणि सर्वांना पेपर लिहायला सुरुवात करायला सांगितलं.
मॅडम पूर्ण वर्गात फेऱ्या मारत होत्या. अनुने मॅडम दूर जाण्याची वाट बघितली. मॅडम दूर गेल्यावर तिने बघितलं की कुणी तिच्याकडे बघत तर नाहीए ना? तिने मॅडमची नजर चुकवून ती उत्तरं लिहिलेली पानं काढून बाकाच्या समोरच्या भागात जी जागा असते तिथे चपळाईने ठेवली. ती थोडी घाबरली होती.
तिने पेपर बघितला. त्यांतील ज्या प्रश्नांची तिला उत्तरं येत होती आणि तिला खात्री होती की ती उत्तरं बरोबर आहेत, त्या प्रश्नांची उत्तरं तिने अगोदर लिहून काढली. तिला काही प्रश्नांची उत्तरं येतच नव्हती तर काही प्रश्नांची उत्तरं आठवत नव्हती. तसेच असेही प्रश्न होते ज्यांची उत्तरं तर येत होती पण पूर्ण खात्री नव्हती. तिने या उरलेल्या प्रश्नांची उत्तरं बघून लिहिण्याचं ठरवलं. ती त्या प्रश्नांची उत्तरं तिने लिहून आणलेल्या पानांमध्ये शोधू लागली.
तिला उत्तर मिळालं. ती पटपट उत्तर लिहू लागली. मधेमधे ती आजूबाजूला बघत होती की मॅडमचं लक्ष तिच्याकडे तर नाहीए ना! ती अतिशय सावधपणे हे काम करत होती. तिने एकेक करत बऱ्याच प्रश्नांची उत्तरं लिहिली होती. काही प्रश्नांची उत्तरं त्या पानांमध्ये नव्हती कारण सगळे उत्तरं लिहून सोबत आणणे शक्य नव्हते. ज्या प्रश्नांची उत्तरं त्यांत नव्हती फक्त त्याच प्रश्नांची उत्तरं रिकामी राहणार होती. बाकी सगळ्या प्रश्नांची उत्तरं ती लिहीणार होती.
तिला जाणवलं मॅडम तिच्या जवळ येऊ लागल्या होत्या. तिने ती कागदं आतमध्ये लोटून दिली. ती पेपरकडे फक्त बघू लागली. मॅडम तिच्या जवळून निघून जाण्याची ती वाट बघू लागली. मॅडम तिच्या जवळून जातच होत्या. तेवढ्यात त्या थांबल्या. तानियाला जाणवलं मॅडम तिच्या जवळच येऊन उभ्या राहिल्या होत्या. ती घाबरली होती. बेचैन झाली होती. मॅडमला कळलं तर नसेल ना? मॅडम माझ्या जवळच येऊन का थांबल्या? असे प्रश्न तिच्या मनात वेढे घालू लागले.
मॅडम म्हणाल्या,"काय झालं तानिया? पेपरकडे काय बघत बसलीयेस? केव्हाचं फक्त पेपरकडे बघतेय. काही लिहत पण नाहीयेस. फक्त पेपरकडे बघितल्याने काय होणार आहे? पेपरकडे बघण्याचे गुण नाही मिळत. काहीतरी लिहशील तर मिळतील. "
मॅडम हसत होत्या. तसेच वर्गातील ईतर मुलं पण हसू लागली. तानियाला थोडासा राग आला व तिने सुटकेचा श्वास पण सोडला. कारण मॅडमला ती चिटिंग करतेय हे कळलेलं नव्हतं.
ती म्हणाली, "लिहिलं आहे मी. आठवत नव्हतं म्हणून विचार करत बसले होते."
मॅडम म्हणाल्या, "हो. बरं. ते तर कळेलच निकाल आल्यावर."
मॅडम चालू लागल्या. पेपर संपला होता. तानिया आज खुश होती. तिने चपळाईने ती पानं परत ड्रेसमधे लपवली. मॅडमनी सर्वांचे पेपर गोळा करून घेतले. नंतर सर्व मुलं बाहेर पडू लागली. सर्व मुलं एकमेकांशी चर्चा करत होती. किती प्रश्नांची उत्तरं लिहिली तू? त्या प्रश्नाचं काय उत्तर होतं? मला तर तो प्रश्न जमलाच नाही. तुला जमला का? असे अनेक प्रश्न तिच्या कानांवर पडत होते. तिची मैत्रीण पण तिच्याशी चर्चा करू लागली. ती जास्त काही बोलली नाही. लवकर तिची बॅग घेऊन निघून गेली. आज तिने भरपूर उत्तरं लिहिली होती. ती स्वतः ला म्हणाली की ती उगाच भीत होती. कुठं काय झालं? आता तिची भिती दूर झाली होती. तिच्यात हिम्मत आली होती.
ती घरी पोहोचली. तिने बॅग रूममध्ये ठेवली. युनिफॉर्म बदलला.
तिच्या आईने विचारलं, "कसा गेला पेपर तानिया?"
ती उत्तरली, "चांगला गेला आई."
तानिया खुश होती. तिच्या चेहऱ्यावरील आनंद बघून तिच्या आईला कळलं होतं की तिला नक्कीच पेपर चांगला गेलेला असणार. पण तिच्या आईला, तिने चिटिंग केल्यामुळे पेपर चांगला गेला हे माहित नव्हतं. तानियाने ती उत्तरं लिहिलेली पानं फाडून कचरापेटीत टाकली. तिचा पुढच्या पेपरमध्येही हेच करायचा बेत होता. तिने परत वहिची पानं फाडून घेतली. कालच्याप्रमाणे ती त्या पानांवर छोट्या अक्षरांमध्ये उत्तरं लिहू लागली. पेपर चालू असल्यामुळे अनुचे त्यांच्याघरी येणे बंद झाले होते. तिला आईने आवाज दिला.
आई म्हणाली, "चल तानिया. जेवण करून घे लवकर."
ती सर्व आवरून जेवण करण्यासाठी खाली गेली. आपण पकडले तर जाणार नाही ना? पकडले गेल्यावर काय होईल? असे प्रश्न आज तिच्या डोक्यात नव्हते. कुणालाही पहिल्यांदाच वाईट काम करतांना भिती वाटत असते. जर पहिल्यांदाच ते पकडले गेले तर ते परत तसं काम करत नाहीत, बऱ्याच वेळा. पण जर पकडले गेले नाहीत तर त्यांची हिम्मत वाढून जाते व ते काम करण्यात ते तरबेज होऊ लागतात हळूहळू. तानियाच्या मनात कालच्या इतकी भिती देखील नव्हती.
जेवण झाल्यानंतर ती परत रूममध्ये आली. तिने उरलेली उत्तरं लिहून घेतली व ती पानं लपवून ठेवली. नंतर तिने थोडा वेळ अभ्यास केला व नंतर आईने सांगितल्यावर अंथरुणात येऊन पडली. आईच्या अपेक्षांमुळेच तिला हे करणं भाग पडलं होतं. तिच्यात अपराध भावना निर्माण झाली होती. ती झोपी गेली.
दुसऱ्या दिवशी परत तेच. तिने ती पानं ड्रेसमध्ये लपवली व शाळेत आली. आज तिच्या ह्रदयाची धडधड वाढलेली नव्हती. तिच्या मनातील भितीही खूप कमी झाली होती. तिला माहित होतं मॅडम कंपास व पॅड चेक करणार आहेत. मॅडमनी चेकिंग केली. नंतर ती बाकावर पेपर घेऊन जाऊन बसली. तिने ती पानं परत बेंचच्या समोरील भागात ठेवली. ती मॅडमची नजर चुकवून उत्तरं लिहू लागली.
रियाचं पेपर लिहितांना तानियाकडे लक्ष गेलं. तिने बघितलं तिने तिचा हात बेंचच्या समोरच्या भागात ठेवला होता. तिचं लक्ष मॅडमकडे होतं. नंतर ती बेंचच्या समोरच्या भागात बघतबघत उत्तरं लिहू लागली. तिला ते संशयास्पद वाटलं. तिने मॅडमला थांबवलं.
ती म्हणाली,"मॅडम मला वाटत आहे की तानिया पेपर बघून लिहीत आहे. तुम्ही एकदा चेक करा. "
तानिया खूप हुशार मुलगी होती. मॅडमनी विचार केला, ही खोटं कशाला बोलेल? मॅडम तानियाजवळ गेल्या. आता तानिया घाबरली होती. त्यांनी ती पानं बाहेर काढली. तानियाचे डोळे विस्तारले होते. तिला काय करावं कळेना.
मॅडम म्हणाल्या,"तानिया काय आहे हे? तू अक्षरशः कॉपी करतेय? चल उठ. तो पेपर दे माझ्याकडे. "
त्यांनी पेपर हिसकावून घेतला. ती मॅडमला विनंती करत होती पण मॅडमनी तिचं काहीच ऐकून घेतलं नाही. सगळा वर्ग अवाक झाला होता. सगळे तानियाकडेच बघत होते. तानिया केविलवाण्या चेहऱ्याने मॅडमला विनंती करत होती.
क्रमश
©Akash Gadhave