पुर्वावलोकन
तानियाला नेहमीप्रमाणे या वेळेसही कमी मार्क मिळाले आहेत. तिच्या आईला वाटत आहे की ती तिचा अभ्यास अनुकडून करून घेते. त्या तिच्यावर रागावल्या आहेत. तिचं मनसोक्त खेळणं, टीव्ही बघणं व ईतर उपक्रम आता तिच्या आईद्वारे अडवले जाणार आहेत.
आता पुढे
तानिया पाणी पिण्यासाठी खाली आली होती. अनुची आई डायनिंग टेबल साफ करत होती. तानिया पाणी पिऊन परतत होती. तेवढ्यात अनु तेथे आली. अनु तिच्या आईजवळ गेली.
अनु म्हणाली, "आई या वेळेसही मला वर्गामध्ये सर्वांत जास्त मार्क आलेत. हे बघ आमच्या सरांनी मला बक्षीस म्हणून ही पेन्सिल दिली आहे."
अनु तिच्या आईला तिला मिळालेली पेन्सिल दाखवू लागली. तिची आई खूप खुश झाली होती.
तिची आई म्हणाली, "वाह. छान बाळा. असाच अभ्यास करत रहा."
त्यांनी तिला जवळ घेतलं. त्या तिचं डोकं कुरवाळत होत्या. तानियाच्या मनामध्ये ते दृश्य बघून मत्सर निर्माण झाला होता. अनु अभ्यासही करते व मनसोक्त खेळतेही. हे सगळं कसं जमतं तिला? आपल्याला का तिच्याइतक्या क्षमता नाही मिळाल्या? हे प्रश्न तिला सतवू लागले. आपण अनुच्या जागी का नाही आहोत? हाही प्रश्न तिच्या मनात डोकावून गेला.
ती वरती निघून आली. तिच्या आईने तिच्यावर जास्त लक्ष द्यायला सुरुवात केली होती. तसेच तिच्या खेळण्याचा व टीव्ही बघण्याचा वेळही कमी केला गेला होता. तानियाला असं वाटत होतं की तिच्यावर खूप मोठं दडपण आहे. तिला तिच्या आईचं समाधान, तिची मोकळीक, आईची माया या सगळ्या गोष्टी हव्या होत्या. त्या गोष्टी मिळवण्यासाठी एकच उपाय होता. तो म्हणजे चांगले मार्क.
हळूहळू दिवस जात होते. त्यांच्या सहामाही परीक्षा जवळ येऊ लागल्या होत्या. तिच्या मनातील भिती वाढत चालली होती. तिला आता फक्त एक गोष्ट कळत होती ती म्हणजे तिला चांगले मार्क मिळवायचे होते. तिला हेही माहित होतं की तिला अभ्यास तेवढा जमत नाहीए. पण तिला मार्क तर मिळवायचे होते.
देशपांडे सर तिला म्हणाले, "तानिया उत्तर बघून तर लिहिलं नाहीए ना?"
ती म्हणाली, "नाही सर. मनाने लिहिलं आहे."
सर पुढे म्हणाले, "तुझं उत्तर अगदी पुस्तकातल्या उत्तराप्रमाणे आहे. अगदी शब्द न शब्द जुळत आहे त्यामुळे विचारलं. बरं ठीक आहे."
सर निघून गेले. परीक्षेचं वेळापत्रक येऊन बरेच दिवस झाले होते. उद्यापासून त्यांचे सहामाही पेपर सुरु होणार होते. तिचा अभ्यास तेवढा झालेला नव्हता. गणित तर तिला जमतच नव्हतं. अभ्यास असूनही काही ना काही चूक होतच होती. बरीच उत्तरं तिला वेळेवर आठवत नसत. तिला भिती वाटू लागली यावेळेसही कमी मार्क येतील याची.
तिला एक कल्पना सुचली. आपण उत्तरं बघून लिहिलीत तर? तर मात्र उत्तरं चुकणारच नाहीत आणि आपल्याला पूर्ण मार्क मिळतील. आपला एक शब्दही ईकडचा तिकडे होणार नाही. तिला दुसरा कुठला मार्ग दिसत नव्हता. त्यामुळे तिने हा मार्ग निवडला.
तिने वहिची दोन जोडपानं फाडली. तिच्याजवळ सर्व प्रश्नांची उत्तरं होती. तिने आई बघत तर नाहीए ना या गोष्टीची खात्री करून घेतली. नंतर तिने एकेक उत्तर त्या पानांवर लिहून घ्यायला सुरुवात केली. जास्तीत जास्त उत्तरं मावली पाहिजे म्हणून ती अक्षर जेवढं शक्य असेल तेवढं छोटं काढू लागली. सर्व उत्तरं बसणं तर शक्य नव्हतं पण तिने जास्तीत जास्त उत्तरं बसवण्याचा प्रयत्न केला. तिच्या कानांवर आईचा आवाज पडला. तिने झटकन ती पानं लपवली.
तिची आई म्हणाली, "चल तानिया जेवण करून घे. नंतर कर अभ्यास. येतांना ते सगळं आवरून ठेव."
ती म्हणाली, "हो आई. आलेच."
ती घाबरलीच होती. तिने सुटकेचा श्वास सोडला. तिने सर्व साहित्य आवरून ठेवलं. ती जेवण करण्यासाठी खाली आली. तिने जेवण संपवलं व ती लगेच रूममध्ये गेली. तिने उरलेली उत्तरं लिहून काढली. तिने ती कागदं लपवून ठेवली. तिला थोडीशी भिती वाटत होती. पण तिच्याकडे पर्याय नव्हता. ती झोपी गेली. सकाळी लवकर उठून तयार व्हायचं होतं ना.
ती दुसऱ्या दिवशी सकाळी उठून तयार झाली. रूममध्ये कुणीच नव्हतं. ती रूममध्ये आली. कुणी बघत नाहीए याची खात्री करत-करत तिने ती कागदं उचलली. त्यांना फोल्ड करून तिने तिच्या ड्रेस मध्ये अश्या जागी लपवलं की कुणाला सहजासहजी दिसणार नाहीत. तिची आई रूममध्ये आली.
त्या म्हणाल्या, "चल तानिया. आवरलं की नाही?"
ती म्हणाली, "हो आई आवरलं. आलेच."
तिने तिची बॅग घेतली व ती निघाली. तिने तिच्या आईच्या पाया पडल्या. देवाचं दर्शन देखील घेतलं. तिचे बाबा देखील घरी आले होते. त्यांचंही दर्शन घेतलं. तिला आईबाबांनी भरभरून आशीर्वाद दिले, नंतर तिला आईने दहिसाखर देखील खाऊ घातली व तिच्या डोक्यावर हात देखील फिरवला. नंतर ती परीक्षेसाठी निघाली.
ती शाळेत येऊन पोहोचली होती. ती वर्गामध्ये जाण्यासाठी पायऱ्या चढू लागली. तिच्या मनात विचार आला की आपण खूप मोठी चूक तर करत नाही आहोत ना? आपण पकडले तर जाणार नाही ना? पकडले गेल्यावर आपल्याला खूप मोठी शिक्षा झाली तर? तिचं मन थोडंसं भारी झालं. तिची चालण्याची गती मंदावली. ती भानावर आली. तिला जाणवलं की ती परीक्षा हॉल समोर उभी होती. सर्व मुलं त्यांची बॅग बाहेरच ठेऊन फक्त पॅड, कंपास व पाण्याची बॉटल घेऊन आत जात होती. तिनेही तिची बॅग बाहेरच ठेवली व फक्त पॅड, कंपास व पाण्याची बॉटल घेऊन आज जाऊ लागली. तिने बघितलं त्यांच्या मॅडम सगळ्या मुलांना तपासत होत्या. तिला धक्काच बसला. तिचे डोळे विस्तारले. तिच्या हृदयाची धडधड वाढली. ती किचिंत थरथरली. आता काय होणार? तिला खूप भिती वाटू लागली. तेवढ्यात मागून तिच्या पाठीवर कुणीतरी हात ठेवला. तिच्या अंगावर शहारं आलं.
मागून आवाज आला, "चल तानिया पटकन. दारात का उभी राहिलीस? सगळ्यांना उशीर होतोय."
तिने वळून बघितलं. ती रिया होती. तसेच अजून तीन-चार मुलंमुली पण तिच्यामागे उभी होती. ती पुढे सरकली. ती तिच्या बाकाच्या दिशेने जाऊ लागली. मॅडमनी तिला थांबवलं.
त्या म्हणाल्या,"थांब तानिया. चेकिंग करू दे अगोदर. "
तिच्या हृदयाची धडधड वाढली. मॅडम चेकिंग करू लागल्या.
क्रमश
©Akash Gadhave