आनंदाचे हसू

कथा - आनंदाचे हसू
विषय - आणि ती हसली
फेरी - राज्यस्तरीय करंडक लघुकथा स्पर्धा

सरु , म्हणजे सरस्वती देशमुख . कुटुंबातील मोठी सुन , तिच राघवशी लग्न होऊन आता जवळपास वीस बावीस वर्षे झाली होती . दोघांचा सुखी संसार सुरू होता . त्यांना एक मुलगा एक मुलगी . सरुच अर्धाहुन जास्त आयुष्य तर मुलांना मोठ करणे , सासु सासऱ्याची सेवा करणे आणि घरची काम या गोष्टीतच गेल .

या काळात तिने दुसर्यांसाठी सर्व गोष्टी केल्या , पण स्वतःसाठी जगायच राहून गेलं . किंबहुना तिला संधी , नवऱ्याची साथ आणि वेळच नाही मिळाला .

आत सासु सासऱ्याचे वृद्धापकाळामुळे निधन झाले होते . मुलगा शिकून मल्टीनॅशनल कंपनीत मोठ्या पोस्टवर कामाला लागला , मुलगी देखील लग्न करून आपल्या नवऱ्यासोबत आऊट ऑफ इंडिया सेटल झाली . आणि राघव तर आधीपासूनच त्याच्या कामात गढलेला .
कधी त्याने सरुला स्वतःचा वेळ दिलाच नाही . एक मुलगा बाप म्हणून तो त्याची सर्व कर्तव्य पार पाडत होता . पण नवरा म्हणून बायकोला समजून घ्यायला कमी पडत होता .

सध्या तिच्या घरात मुलाच्या लग्नाचे वारे वाहत होते . राघव मुलासाठी स्थळ पाहत होता .
पण अचानक एके दिवशी त्यांचा मुलगा एका मुलीला घेऊन घरी आला आणि लग्न केलंय तिच्याशी सांगून मोकळा झाला . राघव सरु दोघांना देखील सुरुवातीला हे अजिबात पटलं नव्हत .

पण मुलाच्या हट्टापायी सरुनेच कसे तरी राघवला तयार केले . तो जरा नाखुशीनेच पण शेवटी तयार झाला . कारण मुलाच्या सुखातच तर आई बापाच सुख असते ना .

अनघा म्हणजे सरुची सून , अनाथ असल्यामुळे दोघांचं लग्न थोडक्यातच एका मंदिरात उरकले .

अनघा अनाथ असल्यामुळे तिला एकट राहायची सवय झाली होती . तिला सरु राघव सोबत जुळवून घ्यायला जमत नव्हते . बरेचदा यावरून अनघा आणि चिन्मयमध्ये वाद व्हायचे . पण चिन्मय तिला समजून घ्यायचा नाही .

पण सरू मात्र नाराज न होता , तिला समजून घ्यायचा प्रयत्न करायची .

अनघा पटकन काही वेळा सरुला बोलुन दुखावायची , पण सरु मनाला लावून न घेता , पुन्हा अनघाशी प्रेमाने वागायची .

चिन्मय , अनघा , राघव रोज सकाळी ऑफिसला निघून जायचे . त्यानंतर पूर्ण दिवस सरु एकटीच घरी असायची . घरातील काम झाल्यावर तिला हा एकांत खायला उठायचा .
म्हणून आता तिने तिचा विणकामाचा जुना छंद पुन्हा जोपासायचे ठरवले .

घर खर्चातून शिल्लक साठवलेल्या पैशातून तिने एक दिवस जाऊन लोकर आणली आणि रोज दुपारी काहीना काही वस्तू तयार करू लागली .

आपल्या मर्जीनुसार त्या वस्तुने घर सजवू लागली . कारण जोपर्यंत तिच्या सासुबाई होत्या तोपर्यंत त्यांच्यासमोर तिचे काहीच चालत नसे , पण आता तिला टोकणार कोणीच नव्हतं . सध्या ती तिच त्या घरची मालकीण होती .
पण याची कल्पना घरातील तिघांना अजिबात नव्हती .
एके दिवशी अनघाच्या काही मैत्रिणी घरी आल्या होत्या .
सरुने सर्वांचे व्यवस्थित आदरातिथ्य केले , कशाचीच कमी ठेवली नव्हती . अनघा बद्दल देखील ती त्या सर्वजणींशी भरभरून बोलत होती . त्यांच्या समोर अनघाचे कौतुक करत होती .

घरात येतानाच त्यावेळी त्यांना दरवाजाला लोकरीचे तोरण दिसले . त्यांना ते खूप आवडले .

त्याच्यातील एकीने अनघाला विचारले , हे कुठून आणले ? पण याबद्दल अनघाला त्याबद्दल काहीच माहिती नव्हते .
शेवटी सरु म्हणाली , मी बनवल आहे घरी . हे ऐकून त्या सर्वजणी आश्चर्याने सरु कडे बघू लागल्या .

वाव आंटी , तुम्ही किती मस्त बनवले आहे हे , त्यांच्यातील एक जण म्हणाली .

तशी ती हसली , कारण कधी नव्हे कोणीतरी तिच्या कलेचे , तिचे कौतुक केले होते .
नाही तर आजपर्यंत तिने केलेल्या कोणत्याच गोष्टीचे कोणीच कधीही कौतुक केले नव्हते किंवा तिला प्रोत्साहन देखील दिले नव्हते . पण जर अगदी बारीक अशी चूक असली तरी सर्वजण तिला बोलून दाखवत असत .

आंटी , तुम्ही हे मला असच बनवून द्याल का ?
त्यांच्यातील अजून एकीने विचारले .

हो त्यात काय , माझ्याकडे अशी काही तोरण आणि अजून बऱ्याच वस्तू बनवलेल्या आहेत . तुम्हाला दाखवु का ? सरु

हो , आम्हांला आवडेल बघायला .
सगळ्या जणी हो म्हणाला .

तशी सरु खुश होऊन उठली . तिने बनवलेले लोकरीचे विविध आकर्षक हार , तोरण घेऊन बाहेर आली .
तिने बनवलेल्या वस्तू बघून सगळ्या जणी आश्चर्यचकित झाल्या .

अगदी अनघा देखील आश्चर्यचकित झाली . कारण तिला देखील आपल्या सासुची ही कला माहीत नव्हती .

अनघाला सरु कायम अडाणी वाटायची , फक्त घर च सरुच विश्व हा अनघाचा समज होता .

आंटी तुम्ही आम्हाला या वस्तू विकत द्याल का ?

अग विकत कश्याला , तुम्ही हे असच घ्या तुम्हाला जे हव ते , सरु म्हणाली .

नाही ...!
अनघा एकदम मोठ्याने ओरडली .

सगळ्या जणी तिच्याकडे पाहु लागल्या .

नाही म्हणजे तुम्हाला या वस्तू बाहेरच्या किंमतीपेक्षा नक्कीच कमी दराने मी आईंना द्यायला सांगेन . अनघा बोलली .

अग पण अनघा , सरु काही बोलणार इतक्यात ....

आई चिन्मय यायचा टाईम झाला आहे . तुम्ही प्लीज् स्वयंपाकाच बघा . नाही तर तो आल्यावर परत चिडचिड करेल .

यावर काही न बोलता सरु गपचूप किचनमध्ये निघून गेली .

त्या सर्व वस्तू कोणाकोणाला पाहिजेत तश्या अनघाने सर्वांना विकत दिल्या आणि त्यांच्याकडून पैसे देखील घेतले .

खरं तर सरलाला अनघाचा अशा वागण्याचा खूप राग आला होता . पण बोलून दुसऱ्याला दुखावणे हा तिचा स्वभाव नसल्यामुळे ती शांत बसली .

चिन्मय राघव आले , जेवण झाले तरी सरु शांतपणे तिची काम करत होती . रोज बडबड करणारी सरु आज शांत आहे हे त्या दोघांना जाणवले देखील नाही .

जेवण झाल्यावर सरु शांतपणे गॅलरीत जाऊन बसली . अनघाला तिच्या मनात काय चालू आहे याची थोडीफार कल्पना आली होती , पण ती सध्या तिला काहीच बोलली नाही .

दुसऱ्या दिवशी सरुचा वाढदिवस होता . पण एक घरातील कोणालाच माहिती नव्हते . सगळे आपल्या कामाला निघून गेले .

रोजच्याप्रमानणे घरातल सगळ काम उरकून थोडं विणकाम केलं आणि सरु मंदिरात गेली.

दरवर्षी न चुकता वाढदिवसाच्या दिवशी मंदिरात जाणं आणि सगळ्यांना प्रसाद देणं हा तिचा एक नियम होता .
म्हणून दरवर्षी प्रमाणे यावर्षी देखील ती मंदिरात गेली .

संध्याकाळी घरी आली तेव्हा घराचा दरवाजा देखील उघडा होता .
सगळीकडे अंधार होता . ती घाबरून ओरडली तश्या घरातील सगळ्या लाईट लागल्या . समोर तिची मुलगी जावई अनघा चिन्मय राघव सर्वजण उभे होते.

घर सगळ्या फुलांच्या माळांनी मस्त सजवलेले होतं . ते बघून आनंद झाला आणि आश्चर्य देखील वाटलं .

हॅप्पी बर्थडे आई , तिची मुलगी आणि चिन्मय तिला मिठी मारत म्हणाले .

तिला अजून एक सुखद धक्का बसला .

दरवर्षी आपल्या आईचा वाढदिवस विसरून आपल्याच मस्तीत गुंग असणारे हे दोघं चक्क यावर्षी आईला वाढदिवसाच्या शुभेच्छा देत होते .

राघवला देखील आज लवकर घरी आलेलं बघून तिला छान वाटलं . कारण आजपर्यंत एक दोनदा सोडल्यास राघव कधीच तिच्या वाढदिवसाच्या दिवशी घरी थांबत नसे . किंबहुना तिचा वाढदिवस त्याच्या लक्षात राहत नसे .

आई मला माहिती आहे , तुम्ही माझ्यावर रागावले आहात पण तरीदेखील माझ्याकडून हे छोटसं गिफ्ट म्हणत अनघाने तिच्यापुढे एक बॉक्स धरला .

सरुने काही न बोलता तो बॉक्स घेतला आणि बाजूला ठेवणार तोच \" आई उघडून बघा ना \" असे म्हणत अनघाने आग्रहाने तो बॉक्स सरुला उघडायला लावला .
सरुने देखील तिच्या आनंदासाठी तो बॉक्स उघडला तर त्यात सुंदर असे सोन्याचे तोडे होते .

ते बघून सरुला आश्चर्य वाटलं कारण आजपर्यंत एवढं कधीच तिला कोणी महाग गिफ्ट दिलं नव्हतं .

जे काही असेल ते ती स्वतःच पैसे साठवून स्वतःला घ्यायची ते देखील कमी किमतीचंच असायचं .

आई तुम्ही काल माझ्यावर चिडला , मला मान्य आहे . पण एखाद्याला जर आपण फुकट वस्तू दिली तर त्या व्यक्तीला आपली किंमत आणि त्या वस्तुंची किंमत राहत नाही . ती वस्तू बनवण्यामागे लागलेले त्या व्यक्तीचे कष्ट , गेलेला वेळ देखील कोणी समजून घेत नाही . कारण ती फुकट मिळालेले असते .

पण जर त्यासाठी पैसे मोजले तर त्या वस्तूची किंमत माणसाला कळते . आणि हेच आम्हाला लहानपणा पासून शिकवले होते . कारण जेव्हा पैसा जातो तेव्हाच वस्तुची किंमत कळते.
तसंच काहीसं काल झालं असतं . म्हणून मी काल अस वागले .

सॉरी आई , म्हणत अनघाने पैशांचं एक एन्वलप तिच्या समोर धरल . आई हे तुमच्या कालच्या सर्व वस्तूचे पैसे .

त्या दोघी काय बोलताय हे कोणाला समजत नव्हते .

सर्वजण गोंधळून त्यांच्याकडे बघत होते .
त्यांच्याकडे बघून अनघाने काल झालेला सगळा प्रकार सगळ्यांना सांगितला आणि सर्वांसमोर पुन्हा एकदा सरुची माफी देखील मागितली . ते बोलणे ऐकून सगळे खुश झाले .

खरंच आपण आपल्या कामाच्या व्यापात इतके गुंतलो कि तिच्याकडे आपले दुर्लक्ष झाले . याचा आता राघवला पश्चाताप होत होता.

पण त्याने मुलांसमोर न लाजता तिची माफी मागितली . तिने देखील लगेच त्याला माफ केले . कारण त्याच्याबद्दल कधीच तिच्या मनात राग नव्हता .

आज कधी नव्हे ते तिच्या चेहऱ्यावर निखळ खरे हसू होतं .
सरुला तर आज हे सगळ स्वप्नवतच वाटत होते .

त्यानंतर राघवने सरुला तिच्या आवडत्या रंगाची पैठणी गिफ्ट म्हणून दिली .
अनघाने आग्रहाने सरुला ती नेसायला देखील लावली . त्यानंतर उत्साहाने सरुचा वाढदिवस साजरा केला .

आज अनघाने खास सरुच्या आवडीचा सगळा मेन्यू स्वतः बनवला होता .
त्यानंतर सरुचा वाढदिवस साजरा करण्याची कल्पना अनघाची हे जेवण झाल्यावर चिन्मयने सरुला सांगितले .

जी गोष्ट इतके वर्षे हक्कांच्या आपल्या मुलांनी केली नाही , ती गोष्ट सुन म्हणून नुकत्याच आलेल्या अनघाने केली . याच सरुला खुप अप्रूप वाटल .
तेवढ्यात अनघाने उठून सरु पुढे हात करत उभ राहायला सांगितले .
सरु देखील तिच्या हातात हात देत उभी राहिली .
सासुबाई आज पर्यंत माझ्या मनात तुमच्याबद्दल बरेच गैरसमज होते .

मी बरेचदा खुप चुकीची देखील वागले तुमच्या सोबत . पण दरवेळी तुम्ही मला मोठ्या मनाने माफ केलत . तस एक आई आपल्या मुलांना करते . अस म्हणत अनघा तिच्या समोर गुडघ्यावर बसली आणि तिथले एक गुलाबाचे फूल हात घेऊन सरु समोर धरत म्हणाली ,

माझ्या सारख्या अनाथ मुलीची आई व्हाल का ?
लेकी सारखे माझे पण सगळे हट्ट पुरवाल का ?
चुकल्या वर आईच्या हक्काने कान धराल का ?
अनघाने भावुक होत विचारल .
तिच्या अश्या वागण्याचे सर्वांनाच आश्चर्य वाटले .
सरु देखील होकारार्थी मान हलवत तिला उठवून आपल्या मिठीत घेतले .

आज एका अनाथ लेकीला तिची आई मिळाली होती . आज दोघींच्या देखील चेहऱ्यावर एक समाधानाचे आणि आनंदाचे हसु होते .

अमृता कुलकर्णी
जिल्हा - सातारा , सांगली